Czym jest badanie PISA i kto bierze w nim udział?
Programme for International Student Assessment (PISA) to szeroko zakrojone, międzynarodowe badania umiejętności uczniów w wieku 15 lat,odbywające się co 3 lata. Badanie zostało przygotowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz przedstawicieli krajów członkowskich. Głównym celem projektu jest analiza umiejętności uczniów kończących edukację w szkołach podstawowych. Za polską edycję badania odpowiada Instytut Badań Edukacyjnych. Polskie szkoły uczestniczą w projekcie od 2000 roku uzyskując w ostatnich badaniach satysfakcjonujące wyniki powyżej średniej krajów UE.
Badanie PISA 2022 objęło 81 krajów i ponad 690 tys. uczniów z całego świata. Polską oświatę reprezentowała wylosowana grupa 6011 uczniów z 240 szkół. Projekt w Polsce zrealizowano od 7 marca do 29 kwietnia 2022 roku.
Jakie umiejętności uczniów zbadano?
Każdy cykl badań PISA posiada tzw. temat przewodni – w 2022 roku były to umiejętności matematyczne. Oprócz nich badane jest również rozumienie tekstu czytanego i "rozumowanie" w naukach przyrodniczych.
Badane umiejętności mają ocenić przygotowanie nastolatków do życia w społeczeństwie. Pytania są sformułowana w taki sposób, aby posiadaną wiedzę móc wykorzystać w realnych problemach życiowych. Przykładowo – wiedzę matematyczną bada się np. w zadaniach dotyczących planowania finansów lub oszczędności.
Wyniki PISA 2022: Polskie szkoły
Jak podaje raport Instytutu Badań Edukacyjnych, w 2022 roku polscy uczniowie osiągnęli wynik powyżej średniej wyliczonej dla 37 krajów OECD. Najwyższe wyniki w testach uzyskali uczniowie krajów azjatyckich. W Europie – ponownie jak w poprzednich cyklach badań – najlepszym wynikiem średnim we wszystkich badanych dziedzinach może pochwalić się Estonia i Finlandia. Wysoki wynik tych państw potwierdza, że estoński i fiński system oświaty pozostają jednymi z najbardziej skutecznych w Europie.
W zakresie umiejętności matematycznych polscy ósmoklasiści osiągnęli wynik 489 punktów – niższy o 27 punktów niż wyniki poprzedniej edycji. Podobny poziom umiejętności (punkty są uśredniane) uzyskali m.in. uczniowie z Holandii, Irlandii, Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Austrii, Australii, Czech, Słowenii, Finlandii i Łotwy.
Uśredniony wynik 489 punktów polscy nastolatkowie uzyskali również z rozumienia tekstu czytanego. Jest to średni poziom, na którym uplasowały się również m.in. Wielka Brytania, Finlandia, Dania, Czechy, Słowacja, Szwajcaria i Włochy.
Wynik 499 punktów z rozumowania w naukach przyrodniczych jest porównywalny do wyników uczniów z Nowej Zelandii, Irlandii i Szwajcarii. Jak podkreśla raport IBE, wśród krajów UE wyższy wynik osiągnęła jedynie Estonia i Finlandia.
Rośnie liczba uczniów o najniższym poziomie umiejętności
W porównaniu z poprzednimi cyklami badań znacznie wzrósł – dla wszystkich krajów badanych – tzw. odsetek uczniów o najniższych umiejętnościach (nazywany też "umiejętnościami niewystarczającymi do sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie"). Polska była jednym z nielicznych krajów, którym udawało się do tej pory utrzymać rekomendacje UE (czyli utrzymać wskaźnik "najniższych wyników" poniżej 15 proc.). W najnowszym badaniu cel ten osiągnęła jedynie Estonia.
Najniższy wynik w badaniu PISA 2022 polscy uczniowie uzyskali w następującym zakresie:
- matematyka – 23 proc. badanych,
- rozumienie tekstu czytanego – 22 proc.,
- rozumowanie w naukach przyrodniczych – 19 proc.
"Tak wysokie odsetki uczniów na najniższych poziomach umiejętności są niewątpliwie sygnałem alarmowym dla polskiego systemu edukacji. Jest to sytuacja, która wymaga pogłębionej analizy i podjęcia działań na rzecz wsparcia uczniów o najniższych kompetencjach" – podsumowują autorzy raportu IBE [źródło: pisa.ibe.edu.pl, dostęp: 05.12.23].