W międzynarodowym teście PISA– przeznaczonym dla 15-latków – badane są umiejętności czytania ze zrozumieniem, kompetencje matematyczne i przyrodnicze. Do dyskusji o badaniach kompetencji nastolatków wrócono po wpisie Jędrzeja Witkowskiego, prezesa Centrum Edukacji Obywatelskiej. We wpisie na Facebooku ekspert przypomniał, że badanie PISA obejmuje również tzw. kompetencje miękkie. Co dokładnie zbadano?
Jakie kompetencje społeczne posiadają polscy uczniowie?
Autor wpisu zaprezentował tabelę ze szczegółowymi wynikami badań kompetencji społeczno-emocjonalnych. Uczniów oceniono pod kątem wybranych kompetencji miękkich:
- wytrwałości (-0,28 – wskaźnik pokazuje poziom poniżej lub powyżej przyjętej średniej),
- ciekawości (-0,24),
- kontroli emocjonalnej (-0,30),
- współpracy (-0,19),
- empatii (-0,8),
- asertywności (-0,11),
- odporności na stres (-0,5).
Jak pokazują wyniki, również w tych kategoriach polscy uczniowie zaliczyli solidny spadek w rankingu. W każdej z badanych kompetencji miękkich nastolatki znalazły się poniżej średniej przewidzianej dla krajów OECD. Najgorszy wynik? Jak podaje zestawienie PISA najniższe miejsce polscy uczniowie zajęli w kategorii kontroli emocjonalnej – niżej znalazła się tylko Jamajka – i wytrwałości. Stosunkowo dobrze wypadł poziom odporności na stres i empatii.
Wiedza a kompetencje miękkie
Jak wyjaśnił dr Witkowski "te kompetencje są wartością samą w sobie, ale jeśli dla kogoś to zbyt słaby argument, warto przypomnieć, że w szczególności wytrwałość i ciekawość są pozytywnie skorelowane z wynikami uczniów w zakresie wiedzy i umiejętności z matematyki". Autor wpisu podkreślił również, że wiedza i kompetencje miękkie nie stoją ze sobą w opozycji. Zauważył jednak, że w kontekście ostatniego raportu PISA może niepokoić także niski wskaźnik zaufania do szkoły (jako instytucji), wskazany m.in. w badaniach ICSS 2022.
MEN analizuje wyniki badania PISA
Jak podała Gazeta Wyborcza, wyniki badania poddano analizie 27 stycznia, w trakcie posiedzenia komisji edukacji. "Z liderów staliśmy się średniakami" – podsumowała raport z najnowszych badań PISA Katarzyna Lubnauer, przypominając "kiedyś Polska była tym krajem, w kontekście którego mówiło się o cudzie, od 2002 roku do 2018 Polska wspinała się w rankingach. A w poprzedniej edycji Polska osiągnęła to, co udało się bardzo niewielu krajom: grupa najsłabszych uczniów wynosiła poniżej 15%". Członków komisji zaniepokoił szczególnie przyrost uczniów o najniższym poziomie kompetencji.
O wynikach dyskutowano m.in. w kontekście przeładowanych podstaw programowych i zapowiadanych zmian wrześniowych (część podstaw zostanie ograniczona o 20 proc.). Marek Pleśniar, dyrektor biura OSKKO (Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty) przestrzegł z kolei przed "fasadowymi konsultacjami" podkreślając: "udział w PISA to nie jest wyścig, nie musimy nagle wygrać".
Badanie PISA 2022 objęło ponad 690 tys. uczniów z 81 krajów i regionów. W polskiej wersji badania wzięło udział 6011 uczniów z pierwszych klas wybranych 240 szkół ponadpodstawowych.