Czym jest badanie PISA?
Programme for International Student Assessment to międzynarodowy projekt koordynowany przez OECD. Kluczowym założeniem badania jest sprawdzenie poziomu wiedzy 15-latków. Instytucja postanowiła zbadać wyniki umiejętności uczniów, którzy wchodzą w dorosłość. PISA to złożony projekt edukacyjny, rozplanowany i analizowany co 3 lata – od 2025 roku badanie będzie prowadzone co 4 lata. Pierwszy projekt przeprowadzono w 2000 roku, ostatni w 2022. W każdym roku badanie kładzie nacisk na jedną z trzech dziedzin: czytanie ze zrozumieniem, kompetencje matematyczne lub przyrodnicze. Uczniowie wylosowani do badania otrzymują tzw. zeszyt testowy z zadaniami. Oddzielny kwestionariusz wypełnia również dyrektor szkoły i rodzice ucznia.
W pierwszym badaniu udział wzięło prawie 265 tys. uczniów z 32 krajów. Od pierwszego projektu do ostatniego zbadano umiejętności ponad 3 milionów uczniów z 90 krajów świata.
Na czym polega badanie?
Od początku istnienia programu (1997 rok) porównywano trzy kluczowe kategorie wiedzy: czytanie ze zrozumieniem, umiejętności matematyczne i "rozumowanie w naukach przyrodniczych". W każdej z dziedzin badana jest nie tyle wiedza teoretyczna, co umiejętność jej wykorzystania w życiu codziennym. OECD używa sformułowania "literacy", czyli dosłownie "alfabetyzm", przez który można rozumieć przed wszystkim "kompetencje".
Przykładowe ćwiczenie ze zrozumienia tekstu polega np. na zapoznaniu się z wpisem blogowym i udzieleniu odpowiedzi na pytania wielokrotnego wyboru oraz pytania otwarte. Zadania matematyczne są osadzone w przykładach z życia codziennego. Uczniowie analizowali do tej pory m.in. dane dotyczące korzystania ze smartfonów idane z aplikacji do symulacji oszczędzania. W zadaniach przyrodniczych zastanawiali się nad kwestiami związanymi z aktualnymi problemami środowiskowymi np. migracjami ptaków.
Jak podaje OECD, każdy typ testu kładzie nacisk na umiejętność analizy danych, logicznego myślenia i wyciągania wniosków.
Wyniki badania – które kraje radzą sobie najlepiej?
Analiza wyników badań pokazuje, jak na przestrzeni lat zmieniał się poziom szkolnictwa m.in. w krajach Europy i Azji. Top zestawień właściwie od początku istnienia programu zdominowały kraje azjatyckie. Wśród krajów Europy bardzo dobre wyniki uzyskała Finlandia, która regularnie trafia jeśli nie na podium, to w pobliże pierwszej trójki. Dane z raportów potwierdzają również dobre – i wciąż polepszające się – wyniki polskich uczniów. Oto zestawienia krajów z najlepszym wynikiem w danej kategorii (wybrane, przykładowe roczniki) – i dla porównania miejsce Polski.
Kompetencje czytania i interpretacji tekstu
- 2000 – Finlandia (1), Polska (25)
- 2009 – Chiny-Szanghaj (1), Polska (15)
- 2018 – Chiny (1), Polska (10)
Kompetencje matematyczne
- 2000 – Hongkong (1), Polska (25)
- 2012 – Chiny-Szanghaj (1), Polska (13)
- 2018 – Chiny (1), Polska (10)
Rozumowanie w naukach przyrodniczych
- 2000 – Korea Południowa (1), Polska (22)
- 2009 – Chiny-Szanghaj (1), Polska (9)
- 2018 – Chiny (1), Polska (11)
Jak podaje raport PISA, w 2012 roku Polska znalazła się w gronie 10 państw z najlepszym wynikiem (ogólnym). Postępy polskich uczniów w badaniu na przełomie lat 2000-2018 chwalił m.in. Die Welt, porównując wyniki polskiego szkolnictwa do niemieckiej oświaty.
Nowe wyniki PISA już w grudniu
Ostatni cykl badań przeprowadzono w marcu i kwietniu 2022 roku. W najnowszym badaniu wzięło udział 7633 polskich uczniów z 246 szkół ponadpodstawowych. Od 2013 roku za przebieg projektu w Polsce odpowiada Instytut Badań Edukacyjnych. Na stronie portalu oecd.org trwa już odliczanie do oficjalnej publikacji najnowszego raportu – wyniki poznamy już 5 grudnia.