Matura 2024: Co to jest błąd kardynalny i co za niego grozi? Definicja CKE

Matura z języka polskiego i błąd kardynalny

Już wkrótce rozpoczną się matury. Tradycyjnie już jako pierwszy odbędzie się egzamin dojrzałości z języka polskiego na poziomie podstawowym. Będzie miał on miejsce we wtorek 7 maja. Maturę z języka polskiego na poziomie rozszerzonym absolwenci zdawać będą w poniedziałek 20 maja.

Matura z języka polskiego sprawdza m.in. znajomość lektur obowiązkowych. Z nią też związany jest błąd kardynalny, którego wyjątkowo obawiają się maturzyści. Jego popełnienie znacząco wpływa na wynik egzaminu.

Błąd kardynalny popełnić można w ostatniej części egzaminu pisemnego z języka polskiego, czyli w wypracowaniu. Mówimy o nim wówczas, kiedy wypracowanie zdającego pokazuje, że zupełnie nie zna on treści lektury obowiązkowej, o której pisze.

Matura 2024: Czym jest błąd kardynalny? Definicja CKE

Zgodnie z definicją zawartą w "Informatorze o egzaminie maturalnym z języka polskiego" opublikowanym przez CKE: "Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o: 1) nieznajomości treści lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający, w zakresie: a) fabuły, w tym głównych wątków utworu; b) losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów; LUB 2) całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej będącej falsyfikacją danego tekstu".

W wypracowaniu na maturze z języka polskiego zdający musi odwołać się do lektury obowiązkowej, która została wskazana w poleceniu lub znajduje się na liście lektur. Wspomniane odwołanie musi mieć jednak charakter analityczny, a nie jedynie informacyjny. Wystarczy, że w wypracowaniu znajdzie się przynajmniej jedno tego typu zdanie.

Jakich lektur dotyczy błąd kardynalny?

Warto podkreślić, że błąd kardynalny dotyczyć może tylko lektur obowiązkowych, które wskazane zostały w podstawie programowej i które określone tam zostały jako lektury do omówienia w całości. W związku z tym pomyłka dotycząca lektury omawianej tylko we fragmentach lub lektury nieobowiązkowej nie jest uznawana za błąd kardynalny.

Błąd kardynalny a błąd rzeczowy. Różnice

O błędzie kardynalnym można mówić jedynie wówczas, kiedy z wypracowania maturzysty jasno wynika, że całkowicie nie zna on przywoływanego utworu, jego fabuły i bohaterów. W związku z tym za błąd kardynalny nie uznaje się pomylenia jedynie nazwy miejscowości czy imienia bohatera. Jest to uznawane jedynie za błąd rzeczowy. Jeśli pozostała część wypracowania w prawidłowy sposób przywołuje i interpretuje lekturę, wówczas pomyłka zdającego nie będzie uznana za błąd kardynalny.

Matura 2024: Czy przez błąd kardynalny można nie zdać matury?

W przypadku popełnienia błędu kardynalnego maturzysta za całe wypracowanie nie otrzymuje żadnego punktu. Punkty ma wówczas szansę uzyskać jedynie za pozostałe zadania z arkusza egzaminacyjnego. Czy to wystarczy, aby zdać maturę? Czy przez błąd kardynalny można nie zdać matury?

Według matury w Formule 2023, którą zdawać będzie większość maturzystów, za egzamin pisemny z języka polskiego na poziomie podstawowym można otrzymać maksymalnie 60 punktów. 25 punktów za część testową oraz 35 punktów za wypracowanie. Aby natomiast zdać maturę, należy zdobyć minimum 30 proc., czyli 18 punktów. Oznacza to, że nawet jeśli maturzysta popełni błąd kardynalny i w związku tym za tę część egzaminu otrzyma 0 punktów, nadal może zdać maturę.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku matury w Formule 2015, w której zdający mogą otrzymać maksymalnie 70 punktów, w tym aż 50 punktów za wypracowanie i jedynie 20 punktów za test. W tym przypadku wymagany próg zdawalności (30 proc.) wynosi 21 punktów. Oznacza to, że w sytuacji otrzymania przez zdającego 0 punktów za wypracowanie, nie zda on matury.

Jak uniknąć błędu kardynalnego?

Najbardziej pomocna w uniknięciu błędu kardynalnego jest oczywiście doskonała znajomośćtreści wszystkich lektur obowiązkowych. Jednak w przypadku, kiedy piszemy wypracowanie na maturze i nie jesteśmy pewni co do konkretnej kwestii, którą chcemy opisać, najlepiej wówczas z niej zrezygnować. Lepiej zastąpić ją innym przykładem i argumentem.