CKE ostrzega: Uczniowie mieli z tym problem
Pierwsze przewidywania odnośnie wyników matur 2024 pojawiły się tuż po ogłoszeniu danych badania diagnostycznego z grudnia 2023. CKE omówiła wyniki analizując "słabe i mocne strony maturzystów" w kontekście danego przedmiotu. W przypadku arkuszy z języka polskiego uczniowie mieli problemy m.in. z notatką syntetyzującą. Ta krótka wypowiedź pisemna pojawiła się na oficjalnych arkuszach maturalnych po raz pierwszy w 2023 roku. Na maturach próbnych 2022 notatkę poprawnie zredagowało 39 proc. uczniów. Z kolei podczas testu diagnostycznego z 2023 roku z zadaniem poradziło sobie 32 proc. uczniów. Jak podkreśla CKE tegoroczni maturzyści mają głównie problem z:
- wydobyciem z tekstu informacji kluczowych dla tematu notatki,
- uogólnieniem stanowiska autora omawianego tekstu,
- poprawnością językową, ortograficzną i interpunkcyjną.
Wyniki testów diagnostycznych pokazują, że problematyczne dla uczniów jest także porównywanie dwóch tekstów i tworzenie krótkiej, treściwej, a jednocześnie spójnej wypowiedzi pisemnej.
Czym jest notatka syntetyzująca? Materiały dla uczniów
Treściwy materiał odnośnie zasad tworzenia notatki CKE opublikowała już w maju 2022. Z dokumentem "Notatka syntetyzująca" można zapoznać się na stronie cke.gov.pl. W dokumencie znalazły się:
- precyzyjne definicje notatki, streszczenia i syntezy,
- opis wymagań w zakresie tworzenia notatki – dla egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego,
- kluczowe różnice pomiędzy notatką a streszczeniem,
- etapy tworzenia notatki na arkuszu maturalnym – dokładny schemat,
- kryteria oceny notatki syntetyzującej,
- zasady redagowania,
- ćwiczenia i przykłady.
Większość zaleceń w przypadku tego ćwiczenia można streścić do uważnego czytania poleceń, treści tekstów i umiejętności selekcjonowania informacji.
Czym różni się notatka syntetyzująca od streszczenia?
Jak przypomina CKE notatkę od streszczenia różnią:
- liczba analizowanych tekstów – notatka dotyczy dwóch, streszczenie jednego,
- notatka w przeciwieństwie do streszczenia wymaga przeprowadzenia porównania,
- długość wypowiedzi – notatka jest dłuższa ze względu na konieczność porównywania dwóch tekstów,
- określenie zagadnienia w zadaniu – streszczenie go nie posiada.
Redagowanie notatki pod kątem merytorycznym będzie wymagać przeanalizowania tekstów, a także wyboru kluczowych informacji, syntezy informacji, porównania stanowiska autorów (dotyczących opisanego zagadnienia) i uporządkowania wniosków. Pod kątem kompozycji notatka syntetyzująca musi być zwięzła: liczyć od 60 do 90 wyrazów. Tekst powinien być spójny, rzeczowy, poprawny językowo i sformułowany "własnymi słowami".
Jak ćwiczyć redagowanie notatki?
W przykładowych zadaniach redakcyjnych – zawartych w materiałach CKE – podano prosty schemat działania, na którym można ćwiczyć redagowanie notatek:
- Przeanalizuj temat notatki. Podkreśl słowa kluczowe.
- Uważnie przeczytaj oba teksty, aby zrozumieć sens, związki logiczne i związki przyczynowo-skutkowe.
- Podkreśl w tekście fragmenty dotyczące głównego zagadnienia, zanotuj kluczowe informacje.
- Sformułuj stanowisko każdego autora względem kluczowych dla tematu informacji.
- Porównaj stanowiska autorów obu tekstów.
- Zredaguj notatkę syntetyzującą.
- Sprawdź, czy napisana notatka obejmuje wszystkie wymagane kryteriami aspekty.
- Sprawdź, czy notatka jest napisana z zachowaniem zasad zwięzłości i klarowności stylu.
Notatka syntetyzująca na maturze 2024
Ten typ wypowiedzi pisemnej pojawi się w arkuszach maturalnych z języka polskiego w części "Język polski w użyciu". Uczniowie muszą zapoznać się z dwoma krótkimi tekstami i porównać je pod kątem przedstawionych zagadnień. Wszystkie informacje – niezbędne do udzielenia prawidłowych odpowiedzi – można znaleźć w tekstach. Za notatkę można uzyskać 4 punkty – 3 za treść, 1 za poprawność językową. Na maturze z języka polskiego 2023 (poziom podstawowy) uczniowie zmierzyli się z notatką syntetyzującą dotyczącą tematu "skutków masowej turystyki" (na podstawie tekstu "Sens podróżowania" Olgi Stanisławskiej i tekstu "Podróż jak prozaik. Po co człowiekowi zmiana miejsca" Agnieszki Krzemińskiej).