Zmiany w podstawach programowych. Na czym polegają?
W dokumentach zaprezentowanych przez MEN zaznaczono m.in. treści, które eksperci edukacji planują usunąć lub skorygować. Zaproponowano również zmiany o charakterze porządkującym lub redakcyjnym. Resort edukacji przypomniał w specjalnym komunikacie, że kompleksowa reforma programowa jest zaplanowana na przyszłość, natomiast najbliższe zmiany będą dotyczyć ograniczenia wybranych treści. Takie rozwiązanie przyjęto, aby uczniowie nie musieli wymieniać w najbliższym roku szkolnym podręczników.
Proponowane ograniczenie podstaw ma docelowo wejść w życie już od 1 września 2024. Jak podaje MEN, po analizie zgłoszonych uwag propozycje nowych podstaw programowych trafią w kwietniu do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Możliwe, że projekt rozporządzenia zostanie podpisany w czerwcu. Zawężone podstawy programowe mają obowiązywać w okresie przejściowym od roku szkolnego 2024/2025. Nowe podstawy przygotowane przez ekspertów wejdą w życie 2 lata później: od 1 września 2026/2027 w szkole podstawowej, od roku szkolnego 2028/2029 do szkół ponadpodstawowych.
Propozycja nowej listy lektur: Szkoła podstawowa
Klasy IV-VI
Lista lektur obowiązkowych czytanych w całości dla klas IV-VI pozostaje bez zmian. Z listy krótkich utworów literackich wykreślono:
- "Powrót taty" Adama Mickiewicza,
- "Pan Tadeusz" – opis zwyczajów i obyczajów, w tym polowanie i koncert Wojskiego,
- "Katarynkę" Bolesława Prusa,
- "W pamiętniku Zofii Bobrówny" Juliusza Słowackiego,
- wybrane mity greckie – mit o Orfeuszu i Eurydyce,
- Biblia - przypowieść o siewcy, przypowieść o pannach roztropnych,
- wybrane wiersze Władysława Bełzy,
- pieśni i piosenki patriotyczne,
- propozycje zmian: wykreślenie wybranych wierszy Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza.
Klasy VII-VIII
Na tej liście lektury obowiązkowe czytane w całości również pozostają bez zmian. Z prozy poznawanej we fragmentach zaproponowano wykreślenie "Syzyfowych prac" Stefana Żeromskiego oraz "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza (zmiany porządkujące lub redakcyjne). Na liście utworów poetyckich zaproponowano wykreślenie:
- trenu I i V Jana Kochanowskiego,
- "Żony modnej" Ignacego Krasickiego,
- "Reduty Ordona" i "Śmierci Pułkownika" Adama Mickiewicza,
- "Pan Tadeusz" – zamiast całości treści zaproponowano analizę wybranych fragmentów, innych niż te, które już omawiano w klasach IV-VI,
- z listy wybranych utworów poetyckich – poezje Cypriana Kamila Norwida, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera.
Nowa lista lektur z języka polskiego? Liceum i technikum
Na liście lektur dla szkół średnich również wprowadzono zmiany. Eksperci MEN zaproponowali, aby z listy lektur obowiązkowych dla zakresu podstawowego wykreślić:
- biblijne "Pieśni nad Pieśniami",
- fragmenty "Legendy o św. Aleksym",
- fragmenty "Kroniki polskiej" Galla Anonima,
- Psalm 13 i 47 Jana Kochanowskiego,
- fragmenty "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska,
- "Romeo i Julię" Williama Szekspira,
- "Hymn do miłości ojczyzny" Ignacego Krasickiego,
- "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza,
- "Z legend dawnego Egiptu" – Bolesława Prusa,
- "Rozdziobią nas kruki, wrony…" Stefana Żeromskiego,
- wiersze Kazimiery Iłłakowiczówny i Tadeusza Gajcego,
- opowiadanie "Ludzie, którzy szli" Tadeusza Borowskiego,
- wybrane wiersze Stanisława Balińskiego, Czesława Miłosza (tom "Ocalenie"), Jana Polkowskiego i Wojciecha Wencla,
- fragmenty "Drogi donikąd" Józefa Mackiewicza,
- opowiadanie z "Raportu o stanie wojennym" Marka Nowakowskiego.
Z zestawu mogą również zniknąć utwory okresu stanu wojennego, teksty Kabaretu Starszych Panów oraz utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk. Teksty wobec których eksperci proponują zmiany porządkujące i redakcyjne to m.in. (pełna lista dostępna jest na stronie MEN): "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego i "Chłopi" Władysława Reymonta.
Nowa lista lektur – liceum i technikum, zakres rozszerzony
Na tej liście również pojawiło się dużo zmian – zarówno wykreśleń, jak i propozycji porządkujących. Eksperci zaproponowali, aby z zestawienia obowiązkowych lektur zakresu rozszerzonego zniknęły następujące teksty:
- Arystofanes, "Chmury",
- Wergiliusz, "Eneida" (fragmenty),
- św. Augustyn, "Wyznania" (fragmenty),
- św. Tomasz z Akwinu, "Summa teologiczna" (fragmenty),
- François Rabelais, "Gargantua i Pantagruel" (fragmenty),
- wybrane utwory tzw. angielskich poetów jezior (poezje romantyzmu),
- Juliusz Słowacki, "Lilla Weneda",
- Cyprian Kamil Norwid, "Promethidion" (fragmenty),
- Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie,
- Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania,
- wybrane eseje Jerzego Stempowskiego i Jarosława Marka Rymkiewicza,
- wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych.
Duże zmiany wprowadzono również w zestawie lektur uzupełniających. Zaproponowano m.in., aby w każdej klasie omówić obowiązkowo co najmniej jedną pozycję książkową wybraną przez nauczyciela lub zaproponowaną przez uczniów (wcześniej należało wybrać dwie lektury). Pełna lista propozycji – które podlegają obecnie prekonsultacjom – jest dostępna na stronie Ministerstwa Edukacji.