Prezentacja nowej podstawy w siedzibie Episkopatu

W czwartek w Warszawie przedstawiciele Konferencji Episkopatu Polski zaprezentują szczegóły nowej podstawy programowej nauczania religii rzymskokatolickiej. Dokument, który biskupi zatwierdzili podczas jesiennego Zebrania Plenarnego w Gdańsku, jest odpowiedzią na potrzebę dostosowania edukacji religijnej do realiów współczesnej szkoły i oczekiwań uczniów.

Reklama

Podczas konferencji głos zabiorą m.in. bp Wojciech Osial, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP, ks. prof. dr hab. Paweł Mąkosa z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz prof. dr hab. Anna Zellma, konsultor Komisji i członkini zespołu opracowującego dokument. To oni przybliżą założenia reformy, wyjaśnią kierunek zmian oraz pokażą, jak nowa podstawa programowa ma funkcjonować w praktyce szkolnej.

Religia w szkole: mocniejszy akcent na kulturę i wiedzę o społeczeństwie

Reklama

Już kilka miesięcy temu bp Osial sygnalizował, że lekcje religii przejdą znaczącą ewolucję. W rozmowach zapowiadał odejście od modelu opartego wyłącznie na przekazie katechetycznym – przy jednoczesnym zachowaniu tożsamości przedmiotu.

„Lekcje religii nie zmienią się w religioznawstwo” – podkreślał.

Nowa podstawa nie osłabia więc treści doktrynalnych, ale rozszerza ich kontekst. Religia ma być tłumaczona nie tylko poprzez teksty biblijne czy nauczanie Kościoła, lecz także przez pryzmat:

  • historii Europy i Polski,
  • dziedzictwa kulturowego,
  • podstaw socjologii i współczesnych procesów społecznych,
  • etyki i wychowania obywatelskiego.

Zgodnie z założeniami dokumentu nauczyciel będzie miał więcej przestrzeni, aby pokazać uczniom, jak religia przenika sztukę, literaturę, film, święta narodowe czy debaty o wartościach. To ma w naturalny sposób łączyć lekcje z innymi przedmiotami szkolnymi, takimi jak historia, WOS, język polski czy filozofia.

Celem – jak tłumaczą twórcy – jest kształtowanie szeroko pojętej kompetencji kulturowej i społecznej, a nie tylko przekazu dogmatycznego. W praktyce oznacza to, że uczeń ma lepiej rozumieć, dlaczego religia odgrywa istotną rolę w europejskiej tradycji i jak jej symbolika funkcjonuje w przestrzeni publicznej.

Zmiany organizacyjne: mniej godzin, inny tryb prowadzenia zajęć

Nowa podstawa programowa to kolejny etap reform dotyczących edukacji religijnej. Część zmian już obowiązuje, ponieważ w roku szkolnym 2024/2025 Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło nowe zasady organizacji lekcji religii i etyki.

Najważniejsze z nich to:

  • możliwość prowadzenia zajęć w grupach międzyoddziałowych, jeśli liczba uczniów w poszczególnych klasach jest niewielka,
  • brak wliczania oceny z religii i etyki do średniej ocen na świadectwie,
  • stopniowe ograniczenie liczby godzin.

Od 1 września 2025 r. lekcje religii i etyki odbywają się tylko raz w tygodniu – zawsze przed lub po obowiązkowych lekcjach. Wyjątek stanowią jedynie te klasy, w których wszyscy uczniowie deklarują udział w tych zajęciach. Wcześniej obowiązywał wymiar dwóch godzin.

Zmiana ta wynika zarówno z analizy frekwencji, jak i z potrzeby uporządkowania planów lekcji. Według MEN nowe zasady mają ułatwić organizację pracy szkoły oraz zwiększyć dostępność zajęć pozalekcyjnych.

Co oznacza reforma dla uczniów i szkół?

Eksperci podkreślają, że nowa podstawa programowa może przynieść kilka praktycznych skutków:

  1. Większą atrakcyjność zajęć – dzięki odwołaniom do kina, sztuki, historii czy współczesnych debat społecznych.
  2. Większą interdyscyplinarność – religia ma lepiej „wpasować się” w całokształt edukacji szkolnej.
  3. Więcej przestrzeni na refleksję – lekcje mają stawiać pytania, które naturalnie pojawiają się w okresie dojrzewania.
  4. Mniejszą presję ocenową – ponieważ ocena nie wpływa na średnią.
  5. Odciążenie planu lekcji – dzięki ograniczeniu godzin.

Choć zmiana budzi dyskusje – zarówno wśród rodziców, jak i nauczycieli – jej autorzy przekonują, że celem jest dopasowanie lekcji religii do współczesnych realiów i potrzeb uczniów, a nie redefinicja samego przedmiotu.

Reforma od 2027 roku. Co dalej?

Nowa podstawa programowa ma wejść w życie 1 września 2027 roku. Do tego czasu powstaną nowe podręczniki oraz programy nauczania, a nauczyciele zostaną przeszkoleni z pracy według nowych zasad. Wdrażanie zmian zaplanowano etapami, aby umożliwić szkołom płynne przejście na nowy model katechezy.

Reforma religii wpisuje się w szerszą debatę o roli edukacji humanistycznej w Polsce. Jej autorzy podkreślają, że religia pozostanie integralną częścią systemu, lecz ma być nauczana w sposób nowoczesny – jako przedmiot, który nie tylko przekazuje wiarę, lecz także poszerza horyzonty kulturowe i obywatelskie.