Czym jest wycieczka szkolna?
To pozornie banalne pytanie dotyczy dość istotnego tematu rozróżnienia pomiędzy tzw. wyjściem a wycieczką. Obydwa typy aktywności różnią kluczowe cele. W przypadku wycieczki mowa o realizacji przynajmniej jednego celu określonego w rozporządzeniu w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki.
W spisie celów wycieczki uwzględniono m.in. poznawanie zabytków kultury i historii kraju, upowszechnianie zdrowego trybu życia czy poznawanie języka innych państw. Jeżeli żaden z celów wymienionych w rozporządzeniu nie jest realizowany podczas zajęć poza szkołą, mowa o wyjściu grupowym. Tym będzie m.in. przejście grupy uczniów pod opieką nauczyciela na basen lub zajęcia rekreacyjne. Jeżeli wyjście realizuje konkretny cel edukacyjny lub zdrowotno-profilaktyczny – określony w rozporządzeniu – będziemy mówić o wycieczce przedmiotowej, wycieczce krajoznawczo-turystycznej lub specjalistycznej wycieczce krajoznawczo turystycznej.
Kim jest kierownik wycieczki?
Każda wycieczka szkolna posiada kierownika i opiekuna (lub opiekunów). W niektórych przypadkach funkcje kierownika i opiekuna wycieczki można łączyć. Do wielu zadań kierownika wycieczki szkolnej – oprócz kwestii finansowych i organizacyjnych – należy m.in.: opracowanie regulaminu i programu wycieczki, z którym należy zapoznać opiekunów, uczniów i ich rodziców. Kierownik wycieczki szkolnej określa także zadania opiekunów i zapoznaje ich z zasadami bezpieczeństwa. Na jego barkach spoczywa także odpowiedzialność za przestrzeganie regulaminu wycieczki. W dokumentacji wyprawy musi znaleźć się nie tylko regulamin i program, ale również pisemne zgody rodziców na udział ucznia w wycieczce. Warto również podkreślić, że kierownikiem wycieczki może być wyłącznie pracownik pedagogiczny szkoły (ta zasada nie dotyczy funkcji opiekuna).
Jakie są obowiązki opiekuna wycieczki szkolnej?
Opiekunami są zazwyczaj nauczyciele, ale mogą nimi być także rodzice, wolontariusze lub pracownicy niepedagogiczni placówki szkolnej. O tym, kto może pełnić funkcję i obowiązki opiekuna na wycieczce decyduje dyrekcja szkoły biorąc pod uwagę cel i program wycieczki. Dyrektor określa także liczbę uczniów przypadających na jednego opiekuna. Rodzic na wycieczce – któremu powierzono funkcję opiekuna – odpowiada za bezpieczeństwo uczniów zgodnie z podziałem obowiązków i zadań przydzielanych przez kierownika wycieczki. To obejmuje również nadzór nad bezpieczeństwem uczniów i nadzór nad przestrzeganiem zasad regulaminu wycieczki.
Kto odpowiada za bezpieczeństwo ucznia podczas wycieczki szkolnej?
To jedno z najważniejszych pytań dotyczących wycieczek, a spędzających sen z powiek zarówno opiekunom, jak i rodzicom. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo dziecka spoczywa na osobach, którym przydzielono funkcję opiekunów, czyli – w zależności od powierzonych obowiązków – na nauczycielach, pracownikach niepedagogicznych, wolontariuszach i rodzicach biorących udział w wycieczce. Nadzór dotyczy pełnego czasu wycieczki, czyli nie tylko do momentu powrotu, ale do chwili, w której rodzice odbierają dziecko.
W przypadku wycieczek kilkudniowych mowa również o pełnym nadzorze w trakcie noclegu. Jest to kwestia mocno dyskutowana w środowiskach edukacyjnych. Opiekunowie zwracają uwagę, że całodobowy nadzór nad grupą podopiecznych podczas wycieczki jest możliwy tylko w teorii – trudno, aby nadzór był kontynuowany m.in. podczas snu czy niezbędnego czasu na odpoczynek opiekuna. Do tego dochodzi wysoki poziom i zakres odpowiedzialności. Nauczyciel biorący udział w wycieczce jako opiekun ponosi odpowiedzialność cywilną, karną lub dyscyplinarną m.in. w razie wypadku, któremu uległ uczeń będący pod jego nadzorem.
- Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2018 r., poz. 1055)