Subskrybuj nas na Youtube
Od 12 marca dzieci i młodzież co do zasady nie uczestniczą w lekcjach na terenie szkoły. Do 25 marca nie odbywało się nawet kształcenie online. W efekcie niektórzy pracownicy oświatowi z dnia na dzień przestali być niezbędni dla właściwego funkcjonowania szkół i przedszkoli. Dariusz Piontkowski, szef MEN, zdecydował się wydać na tę okoliczność rozporządzenia (wielokrotnie zmieniane). Zgodnie z nimi dyrektorzy mieli decydować o organizowaniu lekcji i sposobie wynagradzania w tym czasie. Pojawiło się jednak mnóstwo wątpliwości, jak wynagradzać nauczycieli w tym czasie i czy wypłacać im dodatki.
Pod koniec roku szkolnego pokrzywdzeni finansowo pedagodzy chcą się rozliczyć z przełożonymi z zaniżonych pensji. A takich, według wyliczeń ZNP, mogło być ponad 62 proc. Związkowcy przygotowali nawet wzory pozwów. Samorządowcy przekonują jednak, że trudno płacić za pracę, która nie została wykonana.
Wszystko przez przepisy
Zgodnie z par. 7 ust. 1 rozporządzenia MEN z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 493 ze zm.) zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nauczyciel realizuje w ramach obowiązującego go wcześniej, tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz. Z kolei ust. 2 stanowi, że dyrektor placówki ustala zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia.
‒ Przez ten dodany ust. 2 dano dyrektorom dużo większe uprawnienia, niż to wynika z Karty nauczyciela lub kodeksu pracy. Mogli więc ustalać w dowolny sposób siatkę godzin, która była okrojona wobec tej obowiązującej przed pandemią – mówi Robert Kamionowski, radca prawny z kancelarii Peter Nielsen & Partners Law Office.
Na początku pandemii pojawiały się różne stanowiska nadzorujących oświatę. Przekonywano, że w pierwszych tygodniach zamrożenia nie ma potrzeby wypłacania dodatku stażowego, godzin ponadwymiarowych czy też za trudne warunki pracy. Od początku e-szkoły resort edukacji nie udzielił też DGP odpowiedzi, czy nauczycielom należy w tym czasie wypłacać dodatek za trudne warunki pracy. A to też jest kość niezgody między związkowcami i samorządami.
‒ Prezydent Bydgoszczy nie chciał nawet wypłacać godzin ponadwymiarowych, ale wystąpiliśmy do niego z roszczeniem i zrewidował stanowisko w tym zakresie. W dalszym ciągu nie są jednak wypłacane dodatki za trudne warunki pracy, a przez to cierpi całe szkolnictwo specjalne niemal w całym kraju – mówi Sławomir Wittkowicz, przewodniczący branży nauki, oświaty i kultury w Forum Związków Zawodowych.
‒ Przygotowujemy wezwania przedsądowe do wyrównania tych świadczeń przez poszczególne samorządy. Jeśli tego nie zrobią, to idziemy do sądu. Mamy na to trzy lata i nie zamierzamy odpuszczać – dodaje.
Prawnicy przyznają, że na tej wyjątkowej sytuacji nie powinni być stratni nauczyciele ani pozostali pracownicy oświaty. Beata Patoleta, adwokat i ekspert ds. prawa oświatowego, twierdzi, że resort edukacji umył ręce i pozwolił dyrektorom i samorządom, aby wynagradzali swoich ludzi w sposób dowolny. Jej zdaniem będzie to prowadziło do lawiny roszczeń.
‒ Otrzymuję sygnały, że w niektórych miastach wstrzymano nauczycielom dodatki, w tym dodatek motywacyjny. A przecież nauczyciele nie powinni na tej pandemii stracić nawet złotówki. To nie ich wina, że nagle zdecydowano, że uczniowie będą mieć mniej zajęć przez internet. Wszyscy jednak pozostają w gotowości i nikt nie powinien otrzymywać postojowego na poziomie 60 proc., a takie sytuacje mają miejsce np. wobec woźnych lub sprzątaczek – mówi Robert Kamionowski.
‒ W kodeksie pracy jest zapisane, że za gotowość należy się wynagrodzenie według osobistego zaszeregowania. Problem w tym, że nie wiadomo, jak w kontekście Karty nauczyciela należy rozumieć to określenie – zaznacza.
Gotowe pozwy
ZNP idzie więc z samorządowcami i dyrektorami na wojnę. Na przykład w Działoszynie Dorota Wiskulska, prezes oddziału ZNP, przyznaje, że dopiero po interwencji i groźbie pozwów sądowych wypłacono część pieniędzy za godziny ponadwymiarowe.
‒ W dalszym ciągu nie otrzymali ich nauczyciele wczesnoszkolni i bibliotekarze. Okazało się również, że ci, którzy dodatkowo pracowali na kilka godzin w innych szkołach, nie mieli tam choćby cząstkowych umów o pracę. A to jest przeszkoda w dochodzeniu swoich praw – przekonuje.
Sprawą zajęła się centrala związkowa.
‒ Nauczyciel, który pracuje na pełen etat w jednej szkole i otrzymuje dodatkowo np. dwie godziny w innej, powinien też mieć umowę o pracę, a nie godziny ponadwymiarowe ‒ uważa Krzysztof Baszczyński, wiceprezes ZNP.
‒ Tym nauczycielom, którzy faktycznie pracowali z uczniami, zostały wypłacone godzin ponadwymiarowe. Przyjęliśmy określone kryteria, które jednak nie obejmują wszystkich pracowników – potwierdza Anna Wolska, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 2 w Działoszynie. W wydziale oświaty działoszyńskiego ratusza nie uzyskaliśmy komentarza w tej sprawie.
‒ Nie komentują, bo to są ewidentne przykłady łamania prawa, które skończą się pozwami o stwierdzenie istnienia stosunku pracy. Z powodu niższego wynagrodzenia w czasach pandemii pierwsze pozwy przeciwko szkołom przygotowywane są już w woj. pomorskim, ale będą kolejne – zapowiada Baszczyński.
Samorządowcy nie chcą jednak płacić za zajęcia, które się nie odbyły.
‒ Nie należy płacić za pracę, która jest niezrealizowana – uważa Mariusz Krystian, wójt gminy Spytkowice.
‒ Apeluję do pana ministra, aby od nowego roku szkolnego, jeśli nauka zdalna będzie kontynuowana, uchylone zostały arkusze organizacyjne z kwietnia tego roku. Nie widzę uzasadnienia, aby płacić np. nauczycielowi wf za pięć godzin tygodniowo, skoro lekcje faktycznie się nie odbywają – postuluje.
Resort edukacji póki co pracuje nad rozwiązaniami, które ewentualnie mogłyby obowiązywać po wakacjach.