Marcin Wiącek wyraził poważne wątpliwości dotyczące sposobu wprowadzania zmian przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. RPO uważa, że:

  • Zmniejszenie liczby godzin nauki religii bez działań dostosowawczych i osłonowych może budzić wątpliwości w kontekście konstytucyjnej zasady ochrony pracy.
  • Przy wydawaniu rozporządzenia należało zachować stosowne okresy przejściowe oraz zapewnić ochronę praw nauczycieli religii.
  • Regulacje prawne dotyczące wolności sumienia i religii powinny być uregulowane ustawowo, a nie aktami wykonawczymi (rozporządzeniami).

Konstytucyjne wątpliwości wokół rozporządzeń o religii

RPO podkreśla, że prawo do nauki religii w szkole publicznej jest elementem wolności sumienia i religii, zagwarantowanej przez art. 53 Konstytucji. Tymczasem art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, na podstawie którego minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa warunki i sposób wykonywania nauki religii, budzi zasadnicze wątpliwości konstytucyjne.

Reklama

Wiącek argumentuje, że ten przepis przekazuje do uregulowania w rozporządzeniu materie, które powinny znaleźć się w ustawie. Dodatkowo, upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia powinno być szczegółowe i zawierać wytyczne, czego w tym przypadku brakuje. To rodzi ryzyko, że wszelkie zmiany dotyczące lekcji religii mogą być kwestionowane właśnie z powodu niezgodności z art. 92 ust. 1 Konstytucji. RPO zwraca uwagę, że obecny przepis pochodzi sprzed wejścia w życie Konstytucji RP, która znacząco zmodyfikowała zasady systemu źródeł prawa.

Co na to MEN? Odpowiedź resortu i realne konsekwencje

Reklama

RPO już 10 czerwca 2024 r. zwrócił się do MEN z pytaniem, czy resort oszacował, ile osób może stracić pracę z powodu zmian, oraz czy rozważano okresy przejściowe lub mechanizmy pomocowe dla nauczycieli.

W odpowiedzi MEN stwierdziło, że wejście w życie rozporządzenia z dniem 1 września 2024 r. nie oznacza konieczności zmian w zatrudnieniu. Resort wskazał na nowe rozwiązania organizacyjne dotyczące łączenia uczniów w grupy międzyoddziałowe i międzyklasowe, które dyrektorzy mogą wykorzystać. MEN zakłada "racjonalność działania dyrektora", który, korzystając z nowych rozwiązań, musi przestrzegać przepisów prawa pracy i Karty Nauczyciela.

Zmiany w lekcjach religii 2025

Jednak RPO zaznacza, że kolejne rozporządzenie Ministra Edukacji z 17 stycznia 2025 r., które od 1 września 2025 r. zmniejsza liczbę lekcji religii do jednej w tygodniu, wywoła poważniejsze konsekwencje. Stowarzyszenie Katechetów Świeckich szacuje, że liczba katechetów, którzy stracą pracę, będzie wyższa niż podawane przez resort 10 tysięcy, a wielu z nich drastycznie ograniczy wymiar zatrudnienia.

Do Biura RPO już wpływały skargi od katechetów, którzy informowali o braku możliwości uzupełnienia kwalifikacji w tak krótkim czasie, co prowadzi do poczucia dyskryminacji i niedoceniania ich pracy.