Matura 2025. Czym jest notatka syntetyzująca? Jak ją napisać?

Matura 2025. Czym jest notatka syntetyzująca? Jak ją napisać?

Notatka syntetyzująca to zwięzła forma wypowiedzi pisemnej, której celem jest przedstawienie syntezy kluczowych informacji, poglądów lub argumentów pochodzących z co najmniej dwóch różnych źródeł (najczęściej tekstów). Nie jest to proste i zwykłe streszczenie każdego z tekstów oddzielnie, lecz stworzenie nowej, spójnej całości, która ukazuje, jak te źródła odnoszą się do wspólnego tematu, jakie prezentują stanowiska i czy są między nimi podobieństwa lub różnice.

Czym jest notatka syntetyzująca na maturze?

Na maturze notatka syntetyzująca polega na zwięzłym przedstawieniu i porównaniu najważniejszych informacji lub stanowisk dotyczących określonego tematu, które zawarte są w dwóch podanych tekstach. Kluczowe jest uchwycenie wspólnego wątku poruszanego przez obu autorów oraz wskazanie, w jaki sposób ich podejścia, poglądy czy wnioski się do siebie mają – czy są podobne, czy różnią się od siebie. Jest to zadanie sprawdzające przede wszystkim umiejętność czytania ze zrozumieniem, analizy i syntezy informacji pochodzących z dwóch różnych tekstów.

Główne cele notatki syntetyzującej

Główne cele notatki syntetyzującej to:

• Uporządkowanie i przetworzenie informacji: Pomaga w selekcji najważniejszych treści i przedstawieniu ich w uporządkowany sposób.
• Syntetyczne ujęcie zagadnienia: Pozwala na spojrzenie na dany temat z szerszej perspektywy, uwzględniając różne punkty widzenia.
• Rozwijanie umiejętności analitycznych i porównawczych: Wymaga analizy treści, identyfikacji kluczowych tez i porównania ich między sobą.
• Zwięzłe przekazanie sedna: Uczy formułowania myśli w sposób esencjonalny i bez zbędnych szczegółów.

Najważniejsze cechy notatki syntetyzującej na maturze to:

• Zwięzłość: Objętość notatki jest ściśle określona. Przekroczenie limitu lub napisanie zbyt krótkiej notatki skutkuje utratą punktów.
• Oparcie na dwóch tekstach: Notatka musi odnosić się do obu podanych tekstów źródłowych.
• Synteza, nie streszczenie: Nie chodzi o osobne streszczenie każdego tekstu, ale o połączenie kluczowych myśli i pokazanie relacji między nimi w kontekście podanego tematu.
• Własne słowa: Treść notatki musi być sformułowana własnymi słowami zdającego. Należy stosować parafrazę, uogólnienia, synonimy.
• Rzeczowość: Notatka ma charakter informacyjny. Przedstawia stanowiska autorów, a nie własne opinie zdającego.
• Spójność: Tekst notatki powinien być logicznie powiązany i tworzyć jednolitą całość.
• Poprawność językowa: Notatka musi być poprawna pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym i językowym.

Co powinna zawierać notatka syntetyzująca na maturze?

Dobrze napisana notatka syntetyzująca na maturze powinna:

• Wskazywać na wspólny temat poruszany w obu tekstach (zgodnie z poleceniem).
• Przedstawiać stanowisko lub kluczowe informacje z pierwszego tekstu dotyczące tego tematu.
• Przedstawiać stanowisko lub kluczowe informacje z drugiego tekstu dotyczące tego tematu.
• Zestawiać stanowiska autorów, wskazując na podobieństwa, różnice lub różne aspekty zagadnienia, które poruszają.

Jak napisać notatkę syntetyzującą?

Notatka syntetyzująca wymaga umiejętności czytania ze zrozumieniem, analizy, porównywania i syntezowania informacji, a także sprawnego formułowania myśli w sposób zwięzły i precyzyjny, używając własnego języka. Pisanie notatki syntetyzującej, szczególnie w kontekście egzaminacyjnym (np. matury z języka polskiego), zazwyczaj opiera się na analizie dwóch podanych tekstów źródłowych i odniesieniu się do określonego w poleceniu tematu. Oto kroki, które warto wykonać:

• Dokładnie przeczytaj polecenie: Zrozum, jaki jest temat notatki i na czym masz się skupić.
• Uważnie przeczytaj teksty źródłowe: Czytaj ze zrozumieniem, starając się uchwycić główną myśl każdego tekstu.
• Zidentyfikuj stanowisko autora każdego z tekstów wobec tematu podanego w poleceniu. Jakie są ich główne argumenty lub tezy? Podkreśl lub zanotuj kluczowe informacje i sformułowania, ale pamiętaj, że będziesz musiał przedstawić je własnymi słowami.
• Porównaj stanowiska autorów: Zastanów się, co łączy oba teksty pod względem tematu. Określ, czy stanowiska autorów są zbieżne (podobne), czy rozbieżne (różne, sprzeczne). Wypisz punkty wspólne i/lub różnice w ich poglądach na dane zagadnienie.
• Stwórz plan notatki: Zazwyczaj notatka syntetyzująca ma prostą strukturę: Wprowadzenie: Zwięzłe nawiązanie do tematu notatki i wskazanie, że oba teksty go poruszają. Możesz użyć zwrotów typu: "Oba teksty poruszają problem...", "Autorzy analizują zagadnienie dotyczące...". Przedstawienie stanowisk: Zaprezentuj w syntetyczny sposób stanowisko pierwszego autora, a następnie drugiego. Używaj własnych słów, parafrazując kluczowe myśli. Wskaż, co każdy z autorów uważa na dany temat. Zestawienie i synteza: Najważniejsza część, w której porównujesz i łączysz informacje z obu tekstów. Wskaż podobieństwa i/lub różnice między stanowiskami autorów. Możesz zastosować zwroty porównawcze/kontrastujące, np. "Podobnie jak Autor X, Autor Y uważa...", "Natomiast w przeciwieństwie do Autora X, Autor Y twierdzi...". Chodzi o pokazanie relacji między tekstami. Podsumowanie (opcjonalnie): Krótkie uogólnienie lub wniosek wynikający z porównania tekstów.
• Napisz notatkę – własnymi słowami: Używaj parafrazy (przedstawienia cudzych myśli swoimi słowami) i uogólnień. Unikaj bezpośrednich cytatów. Skup się na rzeczowym przedstawieniu stanowisk autorów i ich relacji. Nie wyrażaj własnej opinii. Pamiętaj o limicie słów.
• Sprawdź i popraw notatkę: Czy notatka jest zgodna z tematem polecenia? Czy poprawnie przedstawiłeś stanowiska obu autorów? Czy jasno wskazałeś podobieństwa lub różnice między nimi? Czy notatka jest spójna i logiczna? Czy zmieściłeś się w limicie słów?
• Sprawdź poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną.

Jak się przygotować do pisania notatki syntetyzującej na maturze?

Aby przygotować się do pisania notatki syntetyzującej na maturze, powinieneś:

• Ćwiczyć czytanie ze zrozumieniem: Skupiać się na wyszukiwaniu głównej myśli tekstu i stanowiska autora.
• Uczyć się parafrazować: Ćwiczyć przekształcanie zdań i fragmentów tekstu na własne sformułowania, zachowując ich sens.
• Analizować przykładowe notatki: Zapoznawać się z notatkami wzorcowymi i kryteriami oceniania, aby zrozumieć, czego oczekują egzaminatorzy.
• Pisać notatki na czas: Ćwiczyć pisanie notatek z różnych tekstów w określonym limicie czasu i liczby słów.
• Zwracać uwagę na słownictwo: Budować zasób słownictwa pozwalający na precyzyjne formułowanie myśli i wskazywanie relacji między stanowiskami (np. "podobnie", "natomiast", "z kolei", "w odróżnieniu od", "obaj autorzy zgadzają się co do...", "różnica polega na...").