Wcześniejszą emerytura vs świadczenie kompensacyjne. Jakie warunki trzeba spełnić?
Żeby przejść na wcześniejszą emeryturę nauczycielską trzeba spełnić łącznie kilka warunków. Do najważniejszych wymienionych przez ZNP należą:
- rozpoczęcie pracy na stanowisku nauczyciela przed 1999 r.;
- staż pracy 30 lat składkowych, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego (wymienionego w art. 1 Karty Nauczyciela) w wymiarze co najmniej jednej drugiej obowiązkowego wymiary zajęć;
- konieczność posiadania na koncie emerytalnym środków pozwalających na przyznanie co najmniej minimalną emeryturę.
ZOBACZ kanał Dziennik.pl na WhatsAppie
W przypadku świadczenia kompensacyjnego podstawowe warunki wyglądają następująco:
- staż 30 lat (okres składkowy i nieskładkowy łącznie), w tym 20 lat wykonywania pracy o charakterze nauczyciela w wymiarze co najmniej jednej drugiej obowiązkowego wymiaru zajęć;
- nie ma wymogu posiadania środków na co najmniej minimalną emeryturę – jest ona gwarantowana;
- w 2024 r. minimalny wiek dla kobiet to 55 lat, a dla mężczyzn – 60.
W kolejnych latach minimalny wiek dający możliwość skorzystania ze świadczenia kompensacyjnego będzie się podwyższał:
- w latach 2025-2026 będzie to 56 lat dla kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn;
- w latach 2027-2028 będzie to 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn;
- w latach 2029-2030 będzie to 58 lat w dla kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn;
- w latach 2031-2032 – 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn.
Jeśli przepisy się nie zmienią, świadczenia kompensacyjne będą przyznawane do 2032 r.
Wcześniejsza emerytura nauczycielska a "kompensówka". W jaki sposób wyliczana jest ich wysokość?
W momencie przechodzenia pedagoga na świadczenie kompensacyjne stan konta emerytalnego jest dzielony przez średnią trwania życia osób w wieku 60 lat. Jak wskazuje ZNP, otrzymywanie świadczenia kompensacyjnego nie pomniejsza stanu konta emerytalnego nauczyciela. Oznacza to również, że w przypadku jego śmierci, środki z subkonta w ZUS i ewentualne środki z konta w OFE są dziedziczone przez jego bliskich. Nauczycielki mogą również wystąpić o ponowne przeliczenie emerytury w wieku 65 lat.
Na tym tle sposób wyliczania wcześniejszej emerytury nauczycielskiej wygląda mniej korzystnie. ZNP przypomina, że w przypadku tego świadczenia stan konta ubezpieczonego dzielony jest przez średnią trwania życia od wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę, przez co emerytura może być niższa o 20 proc. od świadczenia kompensacyjnego. "Przejście na wcześniejszą emeryturę pomniejsza stan konta emerytalnego, dlatego emerytura naliczona w wieku powszechnym może być niższa o kolejne 20 proc." – czytamy w materiałach informacyjnych przygotowanych przez ZNP.
Skorzystanie z wcześniejszej emerytury wiąże się z przeniesieniem środków z OFE i subkonta na konto podstawowe w ZUS. A to oznacza, że rodzina nie dziedziczy po przedwcześnie zmarłym nauczycielu. Dodatkowo nauczycielki które były na wcześniejszej emeryturze nauczycielskiej tracą prawo do przeliczenia emerytury w wieku 65 lat.
"Kompensówka" a wcześniejsza emerytura. Możliwość dorabiania
Nowa wcześniejsza emerytura dla nauczycieli jest bardziej elastyczna jeśli chodzi o możliwość dorabiania. "Nauczyciel, który przejdzie na wcześniejszą stażową emeryturę nauczycielską może podjąć pracę w placówkach o których mowa w art. 1 Karty Nauczyciela na stanowisku nauczyciela do jednej drugiej obowiązkowego wymiaru zajęć za zgodą Kuratora. Przy podjęciu pracy bez zgody Kuratora lub powyżej jednej drugiej wymiaru czasu pracy, emerytura ulega zawieszeniu" – wyjaśnia ZNP.
W przypadku świadczenia kompensacyjnego jedną z jego charakterystycznych cech jest brak możliwości podjęcia pracy w placówkach oświatowych (wymienionych w art. 1 Karty Nauczyciela). Nauczyciel pobierający "kompensówkę" nie może się w nich zatrudnić – nawet jako pracownik niepedagogiczny. Po inwazji Rosji na Ukrainę uczyniono od tej reguły trzy wyjątki. Do 31 sierpnia 2024 r. nauczyciele na "kompensówkach" mogą pracować w szkołach na stanowisku:
- pomocy nauczyciela dla osób nie będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki;
- nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego;
- nauczyciela innego niż nauczyciel języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polski, jeżeli w dniu nawiązania z tym nauczycielem stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny.