Nauczyciele przed wyborem: "kompensówka" czy wcześniejsza emerytura. Co się opłaca?

Wcześniejszą emerytura vs świadczenie kompensacyjne. Jakie warunki trzeba spełnić?

Żeby przejść na wcześniejszą emeryturę nauczycielską trzeba spełnić łącznie kilka warunków. Do najważniejszych wymienionych przez ZNP należą:

• rozpoczęcie pracy na stanowisku nauczyciela przed 1999 r.;
• staż pracy 30 lat składkowych, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego (wymienionego w art. 1 Karty Nauczyciela) w wymiarze co najmniej jednej drugiej obowiązkowego wymiary zajęć;
• konieczność posiadania na koncie emerytalnym środków pozwalających na przyznanie co najmniej minimalną emeryturę.

ZOBACZ kanał Dziennik.pl na WhatsAppie

W przypadku świadczenia kompensacyjnego podstawowe warunki wyglądają następująco:

• staż 30 lat (okres składkowy i nieskładkowy łącznie), w tym 20 lat wykonywania pracy o charakterze nauczyciela w wymiarze co najmniej jednej drugiej obowiązkowego wymiaru zajęć;
• nie ma wymogu posiadania środków na co najmniej minimalną emeryturę – jest ona gwarantowana;
• w 2024 r. minimalny wiek dla kobiet to 55 lat, a dla mężczyzn – 60.

W kolejnych latach minimalny wiek dający możliwość skorzystania ze świadczenia kompensacyjnego będzie się podwyższał:

• w latach 2025-2026 będzie to 56 lat dla kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn;
• w latach 2027-2028 będzie to 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn;
• w latach 2029-2030 będzie to 58 lat w dla kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn;
• w latach 2031-2032 – 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn.

Jeśli przepisy się nie zmienią, świadczenia kompensacyjne będą przyznawane do 2032 r.

Wcześniejsza emerytura nauczycielska a "kompensówka". W jaki sposób wyliczana jest ich wysokość?

W momencie przechodzenia pedagoga na świadczenie kompensacyjne stan konta emerytalnego jest dzielony przez średnią trwania życia osób w wieku 60 lat. Jak wskazuje ZNP, otrzymywanie świadczenia kompensacyjnego nie pomniejsza stanu konta emerytalnego nauczyciela. Oznacza to również, że w przypadku jego śmierci, środki z subkonta w ZUS i ewentualne środki z konta w OFE są dziedziczone przez jego bliskich. Nauczycielki mogą również wystąpić o ponowne przeliczenie emerytury w wieku 65 lat.

Na tym tle sposób wyliczania wcześniejszej emerytury nauczycielskiej wygląda mniej korzystnie. ZNP przypomina, że w przypadku tego świadczenia stan konta ubezpieczonego dzielony jest przez średnią trwania życia od wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę, przez co emerytura może być niższa o 20 proc. od świadczenia kompensacyjnego. "Przejście na wcześniejszą emeryturę pomniejsza stan konta emerytalnego, dlatego emerytura naliczona w wieku powszechnym może być niższa o kolejne 20 proc." – czytamy w materiałach informacyjnych przygotowanych przez ZNP.

Skorzystanie z wcześniejszej emerytury wiąże się z przeniesieniem środków z OFE i subkonta na konto podstawowe w ZUS. A to oznacza, że rodzina nie dziedziczy po przedwcześnie zmarłym nauczycielu. Dodatkowo nauczycielki które były na wcześniejszej emeryturze nauczycielskiej tracą prawo do przeliczenia emerytury w wieku 65 lat.

"Kompensówka" a wcześniejsza emerytura. Możliwość dorabiania

Nowa wcześniejsza emerytura dla nauczycieli jest bardziej elastyczna jeśli chodzi o możliwość dorabiania. "Nauczyciel, który przejdzie na wcześniejszą stażową emeryturę nauczycielską może podjąć pracę w placówkach o których mowa w art. 1 Karty Nauczyciela na stanowisku nauczyciela do jednej drugiej obowiązkowego wymiaru zajęć za zgodą Kuratora. Przy podjęciu pracy bez zgody Kuratora lub powyżej jednej drugiej wymiaru czasu pracy, emerytura ulega zawieszeniu" – wyjaśnia ZNP.

W przypadku świadczenia kompensacyjnego jedną z jego charakterystycznych cech jest brak możliwości podjęcia pracy w placówkach oświatowych (wymienionych w art. 1 Karty Nauczyciela). Nauczyciel pobierający "kompensówkę" nie może się w nich zatrudnić – nawet jako pracownik niepedagogiczny. Po inwazji Rosji na Ukrainę uczyniono od tej reguły trzy wyjątki. Do 31 sierpnia 2024 r. nauczyciele na "kompensówkach" mogą pracować w szkołach na stanowisku:

• pomocy nauczyciela dla osób nie będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki;
• nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego;
• nauczyciela innego niż nauczyciel języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polski, jeżeli w dniu nawiązania z tym nauczycielem stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny.