W marcu rusza rekrutacja do szkół podstawowych, a rodzice stają przed wyborem: publiczna czy niepubliczna. Choć liczba tych drugich sukcesywnie się zwiększa, to nadal stanowią zaledwie okruch w edukacyjnym torcie. W zeszłym roku spośród 360 tys. świeżo upieczonych uczniów klas I do niepublicznych szkół poszło zaledwie 9,5 tys.
Niektóre prywatne placówki są tak oblegane, że rodzice zapisują do nich dzieci zaraz po urodzeniu. Inne wprowadziły selekcję – zanim przyjmą siedmiolatka, poddają go egzaminom. Zdarza się, że rozmowę kwalifikacyjną przechodzą także rodzice. To ma zagwarantować, że szkoła nie spadnie w rankingach oraz że uczniowie będą się obracać w „odpowiednim środowisku”. A gwarancja tych dwóch rzeczy kosztuje. I to słono.
W amerykańskiej szkole w Konstancinie pod Warszawą roczna nauka kosztuje 50 tys. zł. Na podobną wysokość czesnego muszą być przygotowani rodzice chcący posłać swoją latorośl do szkoły brytyjskiej w Warszawie. Jednak w większości prywatnych szkół w stolicy opłaty wynoszą od 1 do 1,5 tys. zł miesięcznie. Dla przeciętnej rodziny to i tak stawki zaporowe. Same szkoły tłumaczą, że nic nie mogą z tym zrobić, bo dużą częścią czesnego jest opłata za wynajem budynku.
Dla porównania w Białymstoku prywatna podstawówka kosztuje 500 zł miesięcznie. W mniejszych miejscowościach jest jeszcze taniej. – Zdarzają się placówki żądające tylko 100 – 200 zł miesięcznie – mówi pracownik Społecznego Towarzystwa Oświatowego, które prowadzi 90 szkół w całym kraju. Jednak do tak atrakcyjnych cen często trzeba doliczyć inne wydatki, sprytnie zakamuflowane w oficjalnych cennikach. Dla przykładu w jednej z prywatnych szkół w Białymstoku czesne to 540 zł, ale płaci się je także w czasie wakacji. Ponadto obowiązuje wpisowe – tysiąc złotych.
Reklama
Sześć lat podstawówki może zakończyć się rachunkiem między 20 a 50 tys. zł. Rodzice decydują się na takie obciążenie z nadzieją, że ich dziecko otrzyma lepszą edukację. Ale okazuje się, że za dodatkowe zajęcia często trzeba dodatkowo płacić. – Czesne wynosi 1,2 tys. zł, ale do tego dochodzi basen za kilkaset złotych na kwartał i ping-pong za 40 zł miesięcznie – wylicza Katarzyna Jabłkowska, która posyła syna do jednej z prestiżowych warszawskich podstawówek. Wybrała tę szkołę, dlatego że jej syn jest tam bezpieczny (szkoła jest monitorowana). Oprócz tego obraca się w dobrym towarzystwie dzieci z rodzin inteligenckich. – Szkoła jest dla ucznia, a nie odwrotnie – mówi Katarzyna.
To, co dla jednych rodziców jest zaletą, ich przeciwnicy uznają za wadę. Chodzi właśnie o ograniczenie świata dziecka do jednego towarzystwa – wyselekcjonowanego przez egzaminy oraz zasobność rodziców. Zwolennicy edukacji publicznej wskazują też, że nie ma sensu płacić za prywatne nauczanie w czasach, kiedy państwowe szkoły są w stanie zapewnić dużą różnorodność zajęć pozalekcyjnych. – Mamy angielski, jest przekrój innych bezpłatnych zajęć – od programowania przez szachy, zajęcia z logiki aż po tańce i sport – wylicza Anna Zalewska, dyrektor SP nr 116 w Białymstoku.
Paradoksalnie przeciw niepublicznym szkołom może świadczyć liczebność klas. Mała liczba osób ogranicza możliwość wyboru znajomych, skazując dziecko na kilkoro, którzy chodzą z nimi do klasy. W jednej z prestiżowych szkół, gdzie trafia wiele dzieci z rodzin prawników i przedsiębiorców (koszt rocznej nauki 40 tys. zł), do jednej z klas uczęszczał tylko... jeden uczeń. Jego rodzice uznali to za atut.
Jeden argument jest niepodważalny i przeważa za szkołami niepublicznymi – to wyniki sprawdzianu po 6. klasie. Takie placówki po prostu gwarantują sukces w końcowych testach. W jednej z warszawskich podstawówek, która co roku zajmuje pierwsze miejsca w rankingach, presja na wyniki jest tak duża, że większość dzieci korzysta dodatkowo z korepetycji.
Wyniki uczniów
W ub.r. podobnie jak w latach poprzednich uczniowie szkół niepublicznych osiągnęli lepsze wyniki sprawdzianu po 6. klasie od uczniów szkół publicznych. Pierwsze ukończyło 7284 uczniów, drugie – 359 874. Drudzy mieli gorsze wyniki w każdym ze sprawdzanych obszarów. Średnia punktów zdobywanych w niepublicznej szkole to 29,26 pkt na 40 możliwych, w publicznej – 25,19 pkt. Dodatkowo dzieci ze szkół niepublicznych w tej dyscyplinie zdobywały średnio 5,23 pkt na 6, w publicznych – 3,90 pkt.