Dzieci dobrze wiedzą, że jeśli pieniędzy jest za dużo, to ceny muszą wzrosnąć. Czyli potrafią wytłumaczyć inflację. Wiedzą też, że trzeba uważać na hakerów. Poważną rozmowę o finansach przeprowadzili z nimi redaktor Łukasz Wilkowicz w towarzystwie Macieja Relugi, członka zarządu Santander Bank Polska.

Łukasz Wilkowicz (Ł):Co to jest oszczędzanie? Co można oszczędzać?

Ignacy, 7 lat:Na przykład oszczędzanie pieniędzy.

Patrycja, 8 lat:Można też oszczędzać i jedzenie, i czas. Chociaż może jedzenie to nie do końca.

Wiktor, 6 lat:Prąd. Jak nie włącza się światła.

Reklama

Patrycja:Można też oszczędzać tak, że jak się wychodzi z pokoju, to można gasić światło.

Rysował Wiktor Suchy, 6lat / fot. materiały prasowe

Ł:A jak ktoś nie może zasnąć w ciemności i musi mieć zapalone światło?

Franciszek, 8 lat:Można włączyć lampkę.

Adrian, 11 lat:Można też świeczki zapalać.

Patrycja:Można oszczędzać papier. Rysować na mniejszych kartkach.

Franciszek:Albo jak się robi rysunki po dwóch stronach kartki.

Patrycja:Można też wodę oszczędzać.

Ł:Pewnie rodzice wam mówią, żeby zakręcać kran.

Antoni, 9 lat:Nie mówią. Bo zawsze zostawiam zakręcony.

Ł:A co wiecie o oszczędzaniu pieniędzy?

Patrycja:Pieniądze można oszczędzać tak, żeby nie wydawać na zbędne rzeczy. Nie wydawać ciągle, bez przerwy, na jakieś drobiazgi. Dzieci mogą też oszczędzać swoje kieszonkowe.

Jan, 7 lat:Ja oszczędzam pieniądze, zbierając na jeden cel, nie kupując jakichś rzeczy.

Rysował Antek Borkowski, 9lat / fot. materiały prasowe

Ł:Łatwo się z tego rezygnuje? Jak się np. chce kupić lody, gumę do żucia?

Adrian:To kupują rodzice.

Ł:Rodzice pozwalają wam chodzić samym do sklepu?

Ignacy:Mnie puszczają.

Jan:Ja też chodzę sam.

Ł:I potrafisz sam policzyć, czy wystarczy ci pieniędzy? Czy czekasz, żeby pan albo pani w sklepie policzyła?

Jan:Potrafię to policzyć.

Trwa ładowanie wpisu

Ł:Czyli nie zdarza ci się, że chcesz kupić cztery batony, a masz pieniądze tylko na trzy.

Jan:Jak już, to kupuję potrzebne rzeczy. Na przykład jak mama robi do jedzenia coś z mlekiem i właśnie się skończyło.

Ł:Adrian jest w piątej klasie, to pewnie ma więcej doświadczeń z oszczędzaniem.

Adrian:Zaoszczędziłem już 1300 zł.

Ł:Jak ci się udało? Czego nie kupujesz?

Adrian:Niczego. Nie wydaję jak dostanę np. na urodziny czy na gwiazdkę.

Ł:I co robisz z tymi pieniędzmi? Pewnie je chowasz?

Patrycja:Nie, ty ciągle masz to na biurku.

Ł: Ty, Adrian, też wiesz, gdzie Patrycja trzyma pieniądze?

Adrian:Wiem.

Ł:Macie wspólny pokój?

Patrycja:Nie, mamy swoje. Ja mam w swoim huśtawkę, a Adrian linę do wspinania.

Ł: A może macie wspólne pieniądze?

Adrian:Nie, bo bym ich w ogóle nie miał.

Ł:Żeby oszczędzać pieniądze, to one muszą się najpierw skądś wziąć.

Franciszek:Z banku.

Jan:Z maszyny, która tworzy pieniądze.

Ł:Jaka to maszyna? Z czego robi się pieniądze?

Ignacy:Z drukarki.

Patrycja:Pieniądze, jeśli rodzice skądś biorą, to z pracy.

Adrian:A same pieniądze biorą się z centrum pieniądza.

Ł:Czy każdy może sobie sam wydrukować pieniądze?

Wszyscy chórem:Nieeeee!…

Ł:Słabo, prawda?

Franciszek:Pieniądze są robione w mennicach i specjalnych drukarniach.

Ł:Co by było, gdyby każdy sam mógł sobie wydrukować pieniądze?

Ignacy:Wtedy nie nadążaliby z uzupełnianiem towarów w sklepach.

Maciej Reluga:A co musiałoby się stać, żeby te towary jednak były? Gdyby było bardzo dużo pieniędzy i każdy chciałby coś kupić…

Wiktor:Trzeba by zrobić tak, żeby te rzeczy były bardzo, bardzo, bardzo drogie.

Ł:Pan Maciej powie nam, skąd się biorą pieniądze?

Maciej Reluga: Jak mówimy o pieniądzach fizycznych, monetach albo banknotach, to one rzeczywiście biorą się z mennicy albo wytwórni papierów wartościowych. Ale pieniądze biorą się też z banków. Banki kreują pieniądze. Na przykład przyszedłby do nas Adrian, który ma 1300 zł, i powiedział, że włoży to do banku. Bank z tych 1300 zł musi zostawić małą cząstkę w Narodowym Banku Polskim, takim największym banku. A później przyszedłby do nas Wiktor i powiedział: „Mnie nic nie udało się zaoszczędzić po urodzinach, ale chciałbym sobie kupić nową grę i chciałbym pożyczyć pieniądze”. My byśmy mu pożyczyli. Wiktor poszedłby do sklepu i kupiłby grę, ale co zrobiłby z pieniędzmi pan w sklepie? Wpłaciłby do banku. Wtedy przyszedłby Franek i zapytałby, czy bank mu pożyczy na nową piłkę. Bank, pożyczając pieniądze, sprawia, że jest ich coraz więcej.

Patrycja:Bo też pieniądze tak jakby krążą między ludźmi.

Ł:Można płacić banknotami albo monetami.

Wiktor: Albo kartą.

Maciej Reluga:Duża część pieniądza nie jest w formie fizycznej, monet czy banknotów, ale i tak krąży po całym systemie.

Patrycja: Na przykład dwusetka może krążyć tak: rodzice np. chcą kupić telewizor albo coś. I płacą 200 zł. Ten, kto dał im telewizor, chce kupić kołyskę dla swojego dziecka. Ten, kto sprzedał kołyskę, chce sobie kupić np. konia. I kupił konia od kogoś, kto poszedł do kogoś, kto sprzedaje zużyte rzeczy. A to byli rodzice. I tak w kółko ta dwusetka krąży.

Ł:Tylko jest coraz bardziej wymięta.

Jan:Potem się niszczy te papierki, a potem drukują się nowe.

Rysowała Patrycja Bałaban, 8lat / fot. materiały prasowe

Maciej Reluga:A kto może zniszczyć te papierki?

Wiktor:Niszczarka.

Ignacy:Można piłą. Motorową.

Ł:Kto ma tę niszczarkę?

Patrycja:Rodzice.

Ł:Oni mają zwykłą niszczarkę. A taką specjalną do banknotów?

Adrian: Aaa! NBP!

Ł:No właśnie. Takiej niszczarki na pewno dobrze pilnują, żeby nikt nic nie zabrał. Żeby nie było żadnych oszustw.

Antoni: Wszystkie banknoty mają specjalne zabezpieczenia. Jak się zobaczy pod światło, to widać różne rzeczy.

Adrian:No, najwięcej na pięćsetce.

Maciej Reluga:Widzieliście pięćsetkę?

Ignacy:Tak! Niedawno wyszła.

Ł:A niedługo może będzie 1000 zł. Lepiej dostać na urodziny jeden papierek 1000 zł czy 10 po 100 złotych?

Adrian:Najlepiej dostać 100 tys. groszówek.

Ł:Nie wiem, czy byś uniósł. A na co warto oszczędzać?

Antoni:Na jakieś fajne rzeczy. Na rower. Zestaw Lego fajny.

Wiktor:Ja nie wiem.

Jan:Można na cukierki.

Adrian:Na Lego Creator. Taką kolejkę górską, która ma ok. 4 tys. elementów.

Ł:Dużo pracy ze składaniem.

Jan:Nie. Ja szybko składam. Na przykład komisariat w jeden dzień albo dwa.

Ł:Ale na pewno składanie zajęłoby mniej czasu niż oszczędzanie.

Jan: Mhm. A pan na co oszczędza?

Maciej Reluga:Na jakieś fajne rzeczy. Tak, jak mówicie.

Ignacy:Ja wolałbym sobie kupić rower albo PlayStation 5.

Wiktor:Ja mam mnóstwo wyborów do kupienia.

Franciszek:Ja oszczędzałbym pieniądze, żeby utrzymać rodzinę.

Ł:Wtedy będziesz pracował i z tego będziesz utrzymywał.

Ignacy:Wtedy tylko praca, praca i praca.

Ł:Wy też pracujecie, tylko płacą wam piątkami.

Adrian:Mojemu koledze za oceny płacą rodzice. Za piątki i szóstki płacą 5 i 10 dyszek.

Ł:A jak dostaje jedynkę?

Adrian:To on musi zapłacić stówkę.

Ł:Rodzice powinni płacić za oceny?

Wiktor:Nie. Żeby oszczędzać pieniądze.

Ł:A czy dzieci powinny dostawać pieniądze? Od kogo?

Antoni:Za dobre zachowanie. Za pomoc w domu.

Patrycja:Na przykład za jakieś obowiązki, które wykonują raz w tygodniu.

Ł:Czyli za pracę. Kieszonkowe powinno być za to, że dzieci po prostu są, czy za to, że mają dobre oceny albo są grzeczne, albo wynoszą śmieci czy mają porządek w pokoju?

Jan: Pieniądze można też dostać na komunię.

Ignacy:Można też np. pójść do babci, pomóc jej posprzątać dom i za to dostać. Nawet u cioci można coś zrobić. Można odrobić lekcje za kogoś, na kogo mama jest zła, że nie ma szóstek.

Maciej Reluga:Może lepiej nauczyć kogoś? Dawać korepetycje.

Franciszek:Wtedy trzeba zostać nauczycielem.

Patrycja:Czasami ludzie nie potrafią uczyć, ale bardzo dobrze sobie z czymś radzą. Na przykład w klasie mojej mamy był taki Filip, który był bardzo dobry z polskiego, z matematyki, z innych rzeczy, ale zupełnie nie umiał wytłumaczyć. Więc trzeba umieć uczyć.

Ł: Jak już się ma pieniądze, to co się z nimi robi, żeby się oszczędzały? Wiemy, że Adrian trzyma na biurku.

Ignacy:Ja mam własny sejf w pokoju.

Ł: Na kluczyk?

Ignacy:Nie, na hasło. Czasami je zapominam, ale mam taką karteczkę ukrytą w drugim sejfie.

Ł: A jak zapomnisz kodu do tego drugiego?

Ignacy:Tamten nie jest na kod, tylko na siłę.

Ł: A oszczędzanie na koncie w banku? Fajny pomysł?

Antoni:Tak.

Ł: Dzieci też mogą tak robić?

Antoni:Mogą. Mój brat ma kartę bankową.

Ł:Ile ma lat?

Antoni: 13.

Ł:To znaczy, że ma też konto. Dostęp do konta można mieć też w komórce.

Franciszek:Tak. Ja zgubiłem telefon dwa lata temu. Ale i tak chciałem się go pozbyć. Tylko mogłem go sprzedać i kupić nowy.

Ignacy:Na konto może się włamać haker.

Maciej Reluga:Hakerzy mogą próbować, ale to jest bardzo trudne.

Wiktor:Ale są tacy dobrzy hakerzy, którzy bez problemu to mogą zrobić.

Maciej Reluga:Ale w bankach są jeszcze lepsi hakerzy, którzy im na to nie pozwalają.

Adrian:Proszę pana, to są informatycy.

Ignacy:A mój wujek jest hakerem.

Franciszek:Mój pan dyrektor jest hakerem, czyli informatykiem. I zna karate. Kiedyś złamał gołą ręką kamień. Widziałem to na własne oczy na wycieczce.

Jan:Hakerzy mogą ukryć jakieś wirusy w grach, które się instaluje na komórce.

Ł:Hakerom pewnie trudno dostać się do banku. Ale mogą próbować, np. wykradać nam hasła.

Ignacy: Mnie raz próbował zabrać hasło do sejfu. Ale mój wujek był takim hakerem, że w ostatniej sekundzie spalił mu komputer.

Maciej Reluga:Ktoś z was ma telefon? Można dostać SMS: „Mam dla ciebie 100 zł. Kliknij tu, podaj swoje dane”. To może być podstęp.

Ignacy:Mnie kiedyś haker próbował oszukać.

Franciszek:Twój wujek? Twój wujek jest hakerem.

Ignacy:Nie, inny haker. O mało co nie skasował mi konta.

Maciej Reluga:Znacie takie powiedzenie: „Masz to jak w banku”?

Antoni: Tak. To znaczy, że masz to na pewno.