Od 2026 r., zgodnie z zapowiedzią resortu edukacji, do szkół wejdzie nowa podstawa programowa. Prace nad 22 projektami podstaw programowych dla przedszkola i szkoły podstawowej rozpoczęły się w marcu 2025 r., a w połowie września Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy (IBE) opublikował przygotowane przez ekspertów projekty.

Bardziej życiowa matematyka

Zmiany obejmą m.in. matematykę. Teraz ma być bardziej życiowa. Odchodzimy od skomplikowanych rachunków na rzecz np. obliczeń na kalkulatorze, ale nie rezygnujemy z podstawowej sprawności rachunkowej. Chodzi o równowagę między matematyką relacyjną a narzędziową – powiedział PAP Marcin Karpiński, koordynator zespołu matematyki w IBE, nauczyciel akademicki i wieloletni nauczyciel matematyki w liceum, redaktor naczelny czasopisma "Matematyka w Szkole", współautor programów, podręczników i zbiorów zadań.

Reklama

Przekazał, że w propozycji zachowano większość treści, pojęć i własności z zaznaczeniem, aby na lekcjach używać ich od strony praktycznej. Jak dodał, nie ma potrzeby, żeby uczniowie odtwarzali z pamięci, co to znaczy rozdzielność mnożenia względem dodawania, tylko żeby umieli to zastosować.

Reklama

"Zostanie to, co dobre"

Zaproponowaliśmy, by w podstawie programowej zostało to, co było dobre i co m.in. przekłada się na wyniki polskich uczniów w międzynarodowych badaniach, jak PISA czy TIMSS, w których wypadamy naprawdę nieźle na tle innych krajów – powiedział.

TIMSS to jedno z najważniejszych międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych, które sprawdza poziom wiadomości i umiejętności. W 2023 r. polscy uczniowie klas IV szkoły podstawowej zajęli w nich X miejsce w osiągnięciach matematycznych, na 58 badanych krajów i regionów.

W ostatnim, z 2022 r., badaniu PISA (Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów), które pokazuje poziom i zróżnicowanie umiejętności piętnastolatków, średni wynik polskich uczniów w zakresie umiejętności matematycznych wyniósł 489 punktów. Wśród krajów UE jedynie uczniowie estońscy osiągnęli lepszy wynik.

Korzystanie z technologii cyfrowych

Podstawa zakłada też korzystanie z technologii cyfrowych. Musieliśmy się zmierzyć z tym, kiedy na lekcjach matematyki używać kalkulatora, komputera, aplikacji czy sztucznej inteligencji. Nie chodzi o rezygnację z biegłości rachunkowej, ale o to, by w sytuacjach praktycznych po prostu sięgnąć po kalkulator, tak, jak robią to dorośli – powiedział.

Jednocześnie zaznaczył, że uczeń powinien umieć używać kalkulatora, ale w klasach IV-VI powinien to robić z ostrożnością, bo w tym czasie kształtuje się rozumienie pojęć i związków między liczbami jako skutek wykonywania rachunków.

Moduł finansowy na matematyce

Nowością w podstawie programowej matematyki jest wyodrębnienie modułu finansowego. Matematyka będzie przeplatana z praktycznym aspektem, żeby dzieci się z nim oswoiły – powiedział Karpiński.

W klasach IV-VI uczniowie będą obliczać procent danej wielkości na praktycznych przykładach, np. porównywać opłacalność różnych opcji zakupu – rabatu czy promocji. W klasach VII-VIII będą się uczyli zastosowania obliczeń procentowych do obliczania m.in. odsetek od rocznej lokaty, kosztów kredytu i wysokości podatków.

Ekspert dodał, że moduły to nowość w całej podstawie programowej. Nie ma osobnego przedmiotu finanse, ale jest pewien zakres umiejętności, jakie uczniowie powinni nabyć. Dotyczy to też niektórych pojęć, np. inflacji, średniej płacy czy mediany płacy i różnicy między nimi – wyjaśnił.

Zmiany w ramach reformy edukacji

Moduł ten, jak wyjaśnił, ma nauczyć dzieci nie tylko odczytywania danych, ale także ich analizy – jakie wnioski mogą z nich wyciągnąć i jakie są wyciągane fałszywie. Ma to również zapobiegać podejmowaniu niekorzystnych decyzji, w tym finansowych.

Przygotowanie nowej podstawy programowej, obejmującej również matematykę, to element rozłożonej na lata reformy edukacji "Reforma 26. Kompas Jutra". Od 1 września 2025 r. do szkół weszły już dwa nowe przedmioty – edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna. Stopniowo będzie też wprowadzana nowa podstawa programowa: we wrześniu 2026 r. ma zacząć obowiązywać w klasach I i IV szkoły podstawowej, od września 2027 r. w I klasach szkół ponadpodstawowych, a w podstawówce obejmie kolejne dwa roczniki. W następnych latach ma objąć kolejne roczniki uczniów szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych.