Jakie kluczowe wnioski płyną z Raportu firmy Henkel "Świat Młodych Badaczy 4.0. Kompetencje do przyszłości" dotyczącego zawodów przyszłości?

Karolina Szmidt, Prezes Zarządu i Dyrektor Personalna Henkel Polska: Przygotowany przez nas Raport to praktyczny przewodnik, a nie odległa wizja przyszłości. Przyglądamy się kluczowym trendom społeczno-ekonomicznym, piszemy możliwe scenariusze nieodległego jutra. Pokazujemy, jak mogą wyglądać społeczeństwo, przemysł i technologia około 2040 roku. Wybraliśmy tę datę nieprzypadkowo – to wtedy dzisiejsi uczniowie początkowych klas szkoły podstawowej będą wchodzili na rynek pracy. Z raportu wynika jednoznacznie, że cyfryzacja i sztuczna inteligencja zrewolucjonizują sposób, w jaki będziemy wykonywać wiele zadań, doprowadzą do zaniknięcia wielu zawodów i równie wiele nowych profesji stworzą. Wiele nowych zawodów pojawi się w odpowiedzi na wyzwania związane z ochroną środowiska, wiele kolejnych w odpowiedzi na potrzebę zapewnienie dobrostanu jednostkom i całym społecznościom.

To jakie umiejętności będą najbardziej pożądane na rynku pracy za 5, 10 i 15 lat?

Nie wiemy do końca, w jakim środowisku będziemy pracować za 15-20 lat i w naszym raporcie posługujemy się prognozami czyli uprawdopodobnionymi domysłami, jakie zawody przyjdzie wykonywać nam i naszym dzieciom. Pewnym jest natomiast, że następne pokolenie będzie musiało znaleźć możliwie najlepsze odpowiedzi na kluczowe dziś pytania o skończoność naturalnych zasobów, skutki ocieplania klimatu czy przesuwanie granic długości ludzkiego życia.

Stąd wydaje się, że fundamentem edukacji dla przyszłości są przedmioty ścisłe z obszaru STEM. To jest bowiem klucz do wszelkich innowacji - w tym w tak krytycznych dziedzinach jak biotechnologia, medycyna, energetyka czy ochrona środowiska, a także klucz do współpracy między człowiekiem a sztuczną inteligencją i technologiami cyfrowymi.

Równocześnie możemy być jednak także pewni, że kompetencje miękkie nie stracą na swojej ważności. Kreatywność, krytyczne myślenie, komunikacja, praca zespołowa, interdyscyplinarność, a także rezyliencja i zdolność do ciągłego uczenia się – będą dzisiejszym dzieciom nieodzowne w ich dorosłości, by mogły skutecznie nawigować w szybko zmieniającym się świecie.

To dlatego tak ważnym jest, by już dziś kształtować w dzieciach właściwe postawy. Rozwijajmy w nich ciekawość świata i zasad nim rządzących, odwagę zadawania pytań i samodzielnego poszukiwania odpowiedzi, odwagę kwestionowania status quo, gotowość do eksperymentowania i popełniania błędów. A jest nadzieja, że tak wyposażone będą potrafiły stawić czoła największym wyzwaniom i zdefiniować na nowo kształt świata.

Raport przedstawia scenariusze i oferty pracy związane z rynkiem przyszłości. Które z nich wydają się najbardziej realistyczne lub inspirujące?

Rzeczywiście na podstawie aktualnych trendów, raportów i współpracy z futurologiem stworzyliśmy bardzo ciekawe prognozy dotyczące scenariuszy przyszłości, możliwych nowych zawodów, które się pojawią, i kompetencji, których będą poszukiwać w potencjalnych pracownikach pracodawcy. Dla przykładu, w przyszłości definiowanej przez cyfrową transformację krytycznym wyzwaniem może okazać się projektowanie systemów efektywnej współpracy między analogicznym światem ludzi a cyfrowym uniwersum sztucznej inteligencji. Stąd pomysł na zawód przyszłości, który nazwaliśmy w raporcie Neuroarchitektem Cyfrowym.

Z kolei w przyszłości zdeterminowanej przez zrównoważony rozwój i ekologię należałoby oczekiwać wysypu "zielonych zawodów", wśród których proponujemy na przykład Mistrza Górnictwa Konsumpcyjnego – czyli specjalistę od technologii odzysku surowców z odpadów komunalnych. A może naszą przyszłość – jak sugeruje w innym miejscu raport – zdominuje decentralizacja produkcji przemysłowej i powstawanie mikrofabryk, i w efekcie pojawi się taka profesja jak Innowator Lokalnych Produkcji? Popuszczamy w Raporcie wodzy wyobraźni, bo to inspiruje i pozwala dostrzec, jak wzbogacać edukację dzieci, by je przygotować na wyzwania jutra.

Jakie konkretne kroki mogą już dzisiaj podjąć nauczyciele i rodzice, aby przygotować dzieci do przyszłości opisanej w Raporcie?

Jestem mamą dziś już pełnoletniej córki. I doskonale wiem, że budowanie przyszłości dziecka zaczyna się od najmłodszych lat. Jako rodzice chcemy wyposażać nasze latorośle w kompetencje i umiejętności, by potrafiły stawiać czoła wszystkiemu, co je czeka w przyszłości. Tego też oczekujemy od szkół, bo odpowiedzialność za przyszłość najmłodszych pokoleń zaczyna się od edukacji.

Jednej z możliwych podpowiedzi, jak przygotowywać dzieci na wyzwania jutra, udziela nasz program edukacyjny "Świat Młodych Badaczy", Jest skierowany do uczniów klas drugich i trzecich szkoły podstawowej. W trakcie interaktywnych zajęć, które nasi edukatorzy prowadzą w szkołach, dzieci wykonują w kilkuosobowych zespołach proste eksperymenty. Uczą się zadawać pytania i krytycznie myśleć. Zapewne po raz pierwszy w życiu uczestniczą w "cudzie" lakmusowego papierka lub zmiękczają skorupki jajka octem. W ten sposób wzbudza się w nich ciekawość i potrzeba szukania odpowiedzi dla pojawiających się pytań, kształtuje umiejętność pracy zespołowej, a możliwe, że także zaszczepia fascynacja dla przedmiotów ścisłych. To ważne w czasach, w których STEM jawi się jako fundament naszego wspólnego jutra.