TALIS (Teaching and Learning International Survey) to międzynarodowy projekt badawczy zainicjowany i koordynowany przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Bada cyklicznie od 2008 r. warunki pracy nauczycieli i dyrektorów szkół oraz ich doświadczenia zawodowe. Jest największym takim przedsięwzięciem badawczym na świecie. W badaniu w 2024 r. uczestniczyło 55 krajów i regionów świata – ok. 190 tys. nauczycieli i dyrektorów z blisko 12 tys. szkół.

Nauczyciele do 30. roku życia stanowią 4 proc. kadry

We wtorek w Instytucie Badań Edukacyjnych – Państwowych Instytucie Badawczym (IBE) ogłoszono wyniki najnowszego badania. Pokazało ono m.in., że Polska jest w grupie krajów o najstarszej kadrze, choć problem starzenia się nauczycieli występuje w wielu krajach, szczególnie europejskich. Nauczyciele do 30. roku życia stanowią 4 proc. kadry. To spadek o 5 pkt. proc. od 2013 r. i o 11 pkt. od 2008 r. Z kolei w ponad połowie krajów nauczyciele do 30. roku życia to co najmniej 10 proc. kadry.

Reklama

Nie chcą być nauczycielami dłużej niż pięć lat

Reklama

Kierowniczka badania TALIS 2024 w Polsce Katarzyna Paczuska powiedziała PAP, że tendencja ta jest w Polsce bardzo nasilona. Przekazała też, że – jak wynika z deklaracji młodych nauczycieli – istnieje bardzo duże ryzyko ich odejść z zawodu.

Co trzeci nauczyciel w wieku do 30 lat powiedział, że nie planuje pracować w zawodzie nauczyciela dłużej niż pięć lat– dodała. Jej zdaniem, by temu zaradzić, potrzebna jest długofalowa strategia. Polska szkoła stoi doświadczeniem nauczycieli i trzeba z niego korzystać, ale te proporcje powinny być bardziej wyrównane i na to trzeba zapracować, co znaczy: zmienić wizerunek i podnieść atrakcyjność tego zawodu – oceniła.

Kryzys zawodu nauczyciela

Dyrektor IBE dr hab. Maciej Jakubowski dodał, że "we wszystkich krajach widzimy ten sam problem, co w Polsce (...), że mało młodych ludzi chce w tym zawodzie pracować". Mamy ogólny kryzys zawodu nauczyciela, szczególnie w Europie – dodał.

Zwrócił też uwagę na paradoks wynikający z najnowszego badania.Z jednej strony nauczyciele mówią, że sama praca w szkole jest czymś, co by ponownie wybrali, są zadowoleni ze swoich uczniów, mają satysfakcję. Natomiast nie czują, że rodzice to doceniają. Mówią, że relacje z rodzicami są bardzo trudne (...), więc myślę, że to jest rzecz do poprawienia w polskiej szkole – powiedział.

Jak dodał, "potrzebujemy wzmocnienia prestiżu nauczyciela". Powiedziałbym: kampanii społecznej mówiącej, że to jest naprawdę najważniejszy zawód świata – zaznaczył.

Polscy nauczyciele lubią uczyć dzieci

Jak wynika z badania, "jedynie 10 proc. nauczycieli jest zdania, że społeczeństwo ceni ich zawód (średnia dla wszystkich badanych krajów – 35 proc., dla badanych krajów UE – 15 proc.), jeszcze mniej – 9 proc. – że jest on ceniony w mediach (średnia dla wszystkich badanych krajów – 31 proc., dla badanych krajów UE – 16 proc.)"– podało IBE.

Badacze zwrócili uwagę, że poczucie uznania spadło w ciągu dekady, choć już w TALIS 2013 było bardzo niskie – wówczas 18 proc. polskich nauczycieli było zdania, że ich zawód jest ceniony przez społeczeństwo.

Komentując wyniki badania, wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer wskazała, że cieszy ją to, że polscy nauczyciele lubią uczyć dzieci. Tu wypadamy znacznie powyżej średniej europejskiej – dodała.

Podała, że w TALIS 2024 88 proc. polskich nauczycieli mówi, że lubi pracować z dziećmi, podczas gdy średnia europejska to 76 proc. Wskazała także, że badanie pokazało, że polscy nauczyciele wiedzą, że mają wpływ na uczniów i na ich przyszłość. Zaznaczyła, że tutaj też wypadają powyżej średniej dla krajów UE.

W TALIS udział wzięli nauczyciele i dyrektorzy szkół na poziomie ISCED 2 Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia, czyli w przypadku Polski klas V-VIII szkół podstawowych. W Polsce w badaniu wzięło udział 3783 nauczycieli z 279 szkół. Zostało ono przeprowadzone między 1 a 19 marca 2024 r.

Obecna edycja Badania TALIS była czwartą. Wcześniej badanie realizowano w 2008, 2013 i 2018 r. Polska uczestniczy w badaniu po raz trzeci, wcześniej brała w nim udział w 2008 i 2013 r. Wówczas w badaniu wzięli udział nauczyciele z gimnazjów.