Prawo prawu nierówne. Powtarzamy WOS przed maturą

Norma wyższa a norma niższa. Norma późniejsza a norma wcześniejsza. Prawo prawu nierówne - jak stwierdzić, która norma jest ważniejsza, który akt prawny ma pierwszeństwo? Oto przedmaturalna powtórka dla zmagających się z WOS-em.

Hierarchia aktów prawnych

Fakt, iż jesteśmy w strukturach Unii Europejskiej oraz jako państwo uczestniczymy w różnego rodzaju organizacjach międzynarodowych, sprawia, iż hierarchia aktów prawnych funkcjonujących w naszym kraju wcale nie jest taka prosta i oczywista.

Reklama

W zrozumieniu tematu pomoże Ci diagram:

Maturowo

A teraz trochę definicji od MATUROWA:

Maturowo

KONKRETY (dla poziomu rozszerzonego, a szczególnie dla osób zainteresowanych studiowaniem prawa):

W zrozumieniu kolejności zastosowania aktów prawnych pomogą Ci reguły kolizyjne prawa wewnętrznego.

Reguły kolizyjne - mają na celu usunięcie sprzeczności norm w systemie prawa

1.Lex superior derogat legi inferiori - Norma wyższa uchyla normę niższą. Kryterium jest hierarchia danego aktu prawnego

2.Lex specialis derogat legi generali - Norma szczególna uchyla normę generalną. Kryterium jest szczegółowość danego aktu prawnego (czas powstania)

3.Lex posterior derogat legi priori - Norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą. Kryterium jest chronologiczność danego aktu prawnego. Nie dotyczy, jeśli norma wcześniejsza jest wyższa.

4.Lex posterior generali non derogat legi priori speciali - Norma późniejsza ogólna nie uchyla normy wcześniejszej szczególnej.

Czasem zdarza się tak, iż do jednego przypadku można zastosować wieleprzepisów. Aby poradzić sobie z taką patową sytuacją należy zastosować kolizję reguł kolizyjnych. 

Kolizja reguł kolizyjnych:

Ø hierarchiczność > chronologiczność

Ø chronologiczność < szczegółowość

Ø hierarchiczność >=< szczegółowość

w zależności od konkretnej sytuacji. Wedle teoretyków prawa prymat należy przyznać kryterium hierarchiczności, natomiast najczęściej w orzecznictwie współczesnym pierwszeństwo ma zasada lex specialis (szczegółowości)

Do tworzenia aktów normatywnych uprawnione są ściśle określone podmioty. W społeczeństwach demokratycznych są to najczęściej organy wymienione w konstytucji. Konstytucja określa też w jakim trybie odbywa się tworzenie aktów normatywnych oraz jakie formy one przyjmują (np. ustawa, rozporządzenie, czy dekret).

Ø Podział aktów normatywnych ze względu na organ tworzący:

akty normatywne prawa wewnętrznego,
akty normatywne prawa międzynarodowego,
akty normatywne prawa europejskiego.

Ø Podział aktów prawnych ze względu na zakres obowiązywania:

· Akty powszechnie obowiązujące – wiążą nieograniczony podmiotowo krąg adresatów

· Akty wewnętrznie obowiązujące – dotyczą ograniczonego podmiotowo kręgu adresatów

Warunkiem wejścia aktu w życie jest jego publikacja, ogłoszenie (PROMULGACJA). Akty ogłaszane są w dziennikach urzędowych (organy promulgacyjne – ważne na maturze):

1.Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej

2.Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski"

3.Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski B"

4.Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (akty unijne)

5.Dzienniki resortowe (urzędowe ministrów)

6.Dzienniki urzędowe urzędów centralnych

Reklama

7.Wojewódzkie dzienniki urzędowe

Wejście w życie aktu normatywnego poprzedza zazwyczaj tzw. vacatio legis.

Przepisy powołanej ustawy nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu

wstecznej mocy obowiązującej, może to nastąpić tylko wówczas, gdy zasada demokratycznego państwa prawnego nie stoi temu na przeszkodzie. Sytuacja taka jest wyjątkiem od ogólnej zasady nieretroaktywności prawa (lex retro non agit).

Ćwiczenia maturalne:

Zadanie 1

Dokończ zdania:

Ø Przepis szczególny uchyla postanowienia przepisu ogólnego, jeśli …………………………………………………………………………….

Ø W przypadku sprzeczności przepisów wprowadzonych w życie w różnych okresach czasu, obowiązuje przepis …………………………………………………………………………….

Ø W przypadku sprzeczności przepisów różnie usytuowanych w hierarchii prawa, obowiązuje przepis …………………………………………………………………………….

Zadanie 2

Przyporządkuj podane poniżej akty prawne wymienionym dziennikom, w których powinny one zostać opublikowane:

1. Orzeczenie NSA uchylające przepisy porządkowe wydane przez Radę Gminy

2. Konstytucja

3. Uchwały Rady Ministrów wydane na podstawie ustawy.

4. Uchwały Rady Ministrów uchylające zarządzenie Ministra Edukacji.