Eureka – znamy autorów najlepszych wynalazków w konkursie DGP

W konkursie zorganizowanym przez Dziennik Gazetę Prawną mogły wziąć udział polskie uczelnie publiczne i niepubliczne, instytuty badawcze, jednostki naukowe PAN, sieci badawcze funkcjonujące na podstawie ustawy o Sieci Badawczej Łukasiewicz oraz inne uczelnie, o statusie jednostki organizacyjnej państwowej, samorządowej lub prywatnej. Chodziło o wynalazki mające zastosowanie w gospodarce lub produkcji. Prace nad nimi musiały być ukończone w latach 2022-2023 i w tym okresie powinny zostać zgłoszone do Urzędu Patentowego RP. Każda uczelnia mogła przesłać jedno lub więcej zgłoszeń, w terminie od 10 grudnia 2024 r. do 17 stycznia 2025 r. Do kolejnego etapu konkursu wybranych zostało 20 wynalazków. Były one opisywane na łamach piątkowego magazynu „Dziennika Gazety Prawnej” w cyklu „Eureka! DGP”, od stycznia do czerwca. Z tej grupy kapituła konkursu dokonała wyboru zwycięzców.

– To oczywiste, że do badań niezbędne są pieniądze, zasoby materialne, ale naukowcy potrzebują również środowiska, w którym panuje wolność podejmowania projektów, oraz odwagi, żeby z niej korzystać – powiedział otwierając galę Marek Tejchman, zastępca redaktora naczelnego Dziennika Gazety Prawnej.

Od leczenia nowotworów do zielonego wodoru

Pierwsze miejsce w tegorocznej edycji konkursu „Eureka! DGP – Odkrywamy polskie wynalazki” zdobyli Gdański Uniwersytet Medyczny oraz Uniwersytet Gdański za wynalazek „Zastosowanie nadtlenku wodoru oraz 17β-estradiolu i jego metabolitów jako biomarkerów w sposobie diagnozowania in vitro chorób neurodegeneracyjnych”. Kierownikiem zespołu, który go opracował, była prof. dr hab. med. Magdalena Górska-Ponikowska, kierująca Katedrą i Zakładem Chemii Medycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, a wynalazek powstał we współpracy z zespołami prof. dr hab. n. med. Jarosława Sławka i prof. dr hab. n. farm. Tomasza Bączka z tej samej uczelni oraz dr hab. Dagmary Jacewicz, prof. Uniwersytetu Gdańskiego.

Zaproponowany przez zwycięski zespół nowatorski sposób wykrywania choroby Parkinsona daje możliwość diagnozy pacjentów, u których nie występują jeszcze objawy choroby związane z ruchem, takie jak na przykład drżenie palca u ręki. Diagnostyka opracowana przez autorów wynalazku jest prostym, tanim i nieinwazyjnym badaniem, obejmującym analizę poziomu nadtlenku wodoru i 17β-estradiolu oraz jego metabolitów w surowicy krwi. Wynalazek ten ma duży potencjał wykorzystania zarówno w medycynie klinicznej, jak i w przemyśle biotechnologicznym. Może mieć zastosowanie w badaniach nad znalezieniem potencjalnego leku modyfikującego przebieg choroby. Jego wdrożenie mogłoby przyczynić się do znacznego postępu w diagnostyce choroby Parkinsona, poprawiając jakość życia pacjentów oraz wspierając rozwój nowoczesnej neurologii.

Drugie miejsce zdobyła Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki za wynalazek: „Sposób otrzymywania hybrydowego nośnika substancji aktywnych należących do grupy leków przeciwnowotworowych i hybrydowy nośnik substancji aktywnych należących do grupy leków przeciwnowotworowych”. Dotyczy on nowoczesnego nośnika leku przeciwnowotworowego do terapii celowanej, który łączy w sobie polimery i nanocząstki złota. Dzięki opracowanej technologii możliwe jest nie tylko dostarczanie leku dokładnie do miejsca rozwoju choroby, ale także śledzenie jego dystrybucji w organizmie za pomocą obrazowania. Złoto „świeci” na zdjęciu rentgenowskim, co umożliwia kontrolowanie terapii i otwiera nowe możliwości w skutecznej walce z nowotworami.

Trzecie miejsce zajął Główny Instytut Górnictwa - Państwowy Instytut Badawczy za „Sposób wytwarzania gazu bogatego w wodór”. Wynalazek dotyczy nowatorskiego sposobu wytwarzania metanu, z wykorzystaniem ubocznych produktów przemysłowych procesów termicznych, takich jak żużle, popioły i pyły zawierające wolny glin. Zwykle są one uciążliwym odpadem trudnym do zagospodarowania, w zaproponowanym procesie zostają przekształcone w wartościowy surowiec do produkcji ekologicznego paliwa – „zielonego” wodoru. Wytwarzane wyłącznie z użyciem odnawialnych źródeł energii, nieobarczonych emisją dwutlenku węgla, może okazać się ważnym surowcem energetycznym przyszłości. Technologia H2ash została opracowana w wyniku współpracy Głównego Instytutu Górnictwa z firmą PROTIUM P.S.A.

W konkursie przyznano również dwa równorzędne wyróżnienia. Pierwsze otrzymał Gdański Uniwersytet Medyczny za wynalazek „Sposób analizy i klasyfikacji materiału biologicznego pod kątem wykrywania raka jajnika oraz panel sond RT-qPCR”. Przedmiotem wynalazku jest platforma RT-qPCR pozwalająca na szybką i niedrogą analizę płynnej biopsji. Materiał badany stanowi RNA płytek krwi „zmienionych” przez nowotwór. Technologia ta pozwala na uzyskanie wyników w krótkim czasie, co ma kluczowe znaczenie dla wczesnej diagnostyki raka jajnika, charakteryzującego się trudnym wykrywaniem na wczesnych etapach choroby. Wynalazek nie tylko zwiększa dostępność precyzyjnej diagnostyki, ale także otwiera nowe możliwości w badaniach nad mechanizmami nowotworowymi i personalizacją terapii.

Drugie wyróżnienie otrzymał Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera Polskiej Akademii Nauk za wynalazek „Odwodorniona pochodna dipterokarpolu, sposób jej wytwarzania na drodze enzymatycznej oraz zastosowanie”. Dzięki wynalazkowi możliwa jest synteza w niemalże masowych ilościach związku chemicznego, który może znaleźć zastosowanie w leczeniu nowotworów. Wynalazek dotyczy nowoczesnej, enzymatycznej metody wytwarzania pochodnej naturalnego związku pochodzącego z roślin, co pozwala na otrzymanie leku w sposób bardziej ekologiczny, efektywny i selektywny niż tradycyjne metody chemiczne.

Owocna współpraca

Główną nagrodą w konkursie było 30 tys. zł dla zwycięskiego zespołu, ufundowane przez Mecenasa Polskiej Nauki – firmę Polpharma, oraz kampania promocyjna o wartości 50 tys. zł w mediach INFOR PL wydawcy Dziennika Gazety Prawnej, ufundowana przez organizatora. Nagrody wręczyli: Marek Tejchman, dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska, prezes Urzędu Patentowego RP oraz Grażyna Stachowska, reprezentująca Polpharmę.

Podczas gali odbyła się również dyskusja z udziałem dr hab. Anny Marzec, prof. Politechniki Łódzkiej, kierowniczki zespołu, który w poprzedniej edycji konkursu zajął II miejsce oraz Oliwii Czarnockiej, szefowej zespołu patentów JWP Rzecznicy Patentowi Dorota Rzążewska sp.k. Rozmawiano o współpracy świata biznesu i nauki w Polsce. Wnioski były optymistyczne – środki publiczne stymulują wspólne działania, projektów jest coraz więcej, choć nadal wyzwaniem pozostaje osiągnięcie etapu pełnej komercjalizacji.

Więcej informacji o konkursie oraz o wynalazkach można znaleźć na stronie eureka.dziennik.pl. ©Ⓟ