Świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w:
- szkołach,
- przedszkolach,
- placówkach kształcenia ustawicznego,
- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
- w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
- w specjalnych ośrodkach wychowawczych,
- nauczycielom zatrudnionym w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.
Kto może dostać świadczenie przedemerytalne?
Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych może ono być przyznawane nauczycielom mającym 30 lat stażu pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej i pracującym na co najmniej jedną drugą etatu. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032, począwszy od 55. roku życia aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W latach 2025-2026 nauczyciel może ją otrzymać, jeśli ukończy 56 lat (kobieta) i 61 lat (mężczyzna).
Zmiany w emeryturach dla nauczycieli
Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje rozszerzenie uprawnienia do świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli publicznych i niepublicznych:
- placówek oświatowo-wychowawczych,
- centrów kształcenia zawodowego,
- branżowych centrów umiejętności
- bibliotek pedagogicznych,
- placówek doskonalenia nauczycie
- placówek artystycznych
- kolegiów pracowników służb społecznych,
- nauczycieli zatrudnionych w okręgowych ośrodkach wychowawczych,
- zakładach poprawczych,
- schroniskach dla nieletnich.
Kiedy można stracić świadczenie kompensacyjne?
Zgodnie z ustawą, nauczyciele korzystający z kompensówek nie mogą dalej pracować w szkole, przedszkolu lub w ośrodku (np. w niepełnym wymiarze godzin), nawet jeśli zajmowane stanowisko nie ma nic wspólnego z pracą dydaktyczną, pod sankcją zawieszenia świadczenia. Jeśli zaś nauczyciel podejmie inną pracę niż w zawodzie, to będzie nadal mógł pobierać pieniądze z tytułu świadczenia. W 2022 r. w związku pełnoskalową zbrojną agresją Rosji na Ukrainę i napływem uchodźców z Ukrainy, w tym dzieci w wieku szkolnym, wprowadzono odstępstwa od tej zasady.
Pensja plus świadczenie kompensacyjne. Nowe zasady
Na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa możliwe jest zatrudnienie nauczyciela pobierającego świadczenie kompensacyjne, bez utraty tego świadczenia na stanowisku pomocy nauczyciela lub nauczyciela w oddziale przygotowawczym dla uczniów z Ukrainy.
Możliwe jest też zatrudnienie bez utraty świadczenia kompensacyjnego nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego, a także innego nauczyciela niż polonista, jeżeli w dniu nawiązania z nim stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest uznawany za legalny. Przepisy te obowiązują do 31 sierpnia 2025 r.
Kalkulator do wyliczenia świadczenia kompensacyjnego
ZUS na swojej stronie internetowej udostępnił specjalny kalkulator do wyliczenia wysokości tego świadczenia. Każdy nauczyciel może – wpisując swoje podstawowe dane – obliczyć prognozowaną dla niego wysokość świadczenia. Z danych ZUS wynika, że w kwietniu 2025 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 11 tys. osób. Przeciętna wysokość kompensówki wyniosła 4207,16 zł.