Sprawdziliśmy, jak działa reforma systemu stypendiów studenckich, która weszła w życie z początkiem tego roku akademickiego. Zbadaliśmy sytuację w kilkunastu największych polskich uczelniach. Po kilku tygodniach wiadomo już, że podział środków nadal ma wiele luk i nowe regulacje będą wymagały kilku poprawek.
Na Uniwersytecie Jagiellońskim stypendia socjalne dostanie 30 proc. więcej studentów niż rok wcześniej, na Politechnice Rzeszowskiej – 25 proc., a na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie – o 15 proc. więcej. Uniwersytet Warszawski wypłaci miesięcznie nawet 860 zł stypendium socjalnego powiększonego o dodatek mieszkaniowy. Na krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej najlepsi studenci za swoje osiągnięcia naukowe dostaną 750 zł miesięcznego stypendium rektora, około 100 zł więcej niż rok temu. O tyle też wyższe będzie stypendium socjalne na tej uczelni, w tym roku akademickim skorzysta z niego kilkaset osób więcej niż w latach ubiegłych. – Wynagrodzenie z tytułu osiągnięć naukowych trafi do mniejszej o prawie 40 proc. grupy studentów – podkreśla Bartosz Dembiński, rzecznik prasowy AGH.
Te zmiany to wynik nowych regulacji wprowadzonych nowelizacją ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. – Były obliczone na większą pomoc dla najuboższych studentów i bardziej motywacyjny charakter dla najlepszych. To efekt podniesienia progów dochodowych i zwiększania puli środków – mówi Bartosz Loba, rzecznik resortu nauki i szkolnictwa wyższego.
Podkreśla, że najlepsi studenci zyskali możliwość łączenia różnych stypendiów. MNiSW szacuje, że najwybitniejsi na konkretnych kierunkach mogą uzyskać miesięcznie nawet 4 – 5 tys. zł stypendiów, nie uwzględniając wsparcia socjalnego.
Reklama
Ale praktycy wskazują na inne okoliczności. Dr Przemysław Rachowiak zajmujący się stypendiami na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu wskazuje, że system weryfikacji statusu materialnego rodzin studentów jest bardzo trudny. – Procedury przyznawania stypendium powiązane są z zapisami ustawy o świadczeniach rodzinnych, która oparta jest jedynie na kryterium dochodowości, a nie ocenia majętności. Tymczasem np. niemiecki model przyznawania stypendiów socjalnych bada obie te kwestie – mówi dr Rachowiak.
Katarzyna Politowska, rzecznik UJ, dodaje, że studenci skarżą się, że system obliczania dochodu w rodzinie studenta preferuje rodziny prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się w formie ryczałtu, co w praktyce uniemożliwia weryfikację prawdziwości deklarowanych dochodów. Płacąc ryczałt, przedsiębiorca nie wykazuje, ile zarobił.



Samorządy studenckie zwracają uwagę na jeszcze inny problem. Chodzi o system przyznawania stypendium rektora, które zastąpiło stypendia naukowe. Przyznawane jest ono nie tylko za średnią ocen, lecz także za osiągnięcia naukowe.
– Okazało się, że w wielu decyzjach senatów jako osiągnięcia naukowe jest premiowane uczestnictwo w kołach naukowych czy bierny udział w konferencjach. Samorządy studentów w najbliższym czasie będą wnioskowały do uczelni o zmiany tych decyzji i ustalenie bardziej wymagających kryteriów – zapowiada Dominika Kita, przewodnicząca Parlamentu Studentów RP.
Studenci nie są zadowoleni z tego, że stypendium rektora można pobierać tylko z jednego kierunku studiów. Podobnie stypendium socjalne dla studentów niepełnosprawnych zostało ograniczone do wypłat z jednej uczelni.

OPINIA

Ostatnia reforma szkolnictwa wyższego wprowadziła nowy sposób rozdziału pieniędzy. 60 proc. z dotacji przeznaczanych jest na stypendia socjalne, a 40 proc. na stypendia rektora dla najlepszych studentów. Do tej pory było to pół na pół.
Stypendium naukowe zostało zastąpione stypendium rektora dla najlepszych studentów. Dostawać je będzie do 10 proc. najlepszych studentów na każdym kierunku studiów na podstawie wyników w nauce, osiągnięć naukowych, sportowych lub artystycznych.
Dotychczasowe stypendia: socjalne, mieszkaniowe i na wyżywienie, zostały zastąpione jednym dużym stypendium socjalnym dystrybuowanym w oparciu o dochód na osobę w rodzinie studenta (maks. 782,60 zł). Może ono być przyznane w zwiększonej wysokości studentom zamieszkującym w domu studenckim.