Subskrybuj nas na Youtube
Zespół:
dr hab. profesor UŚ – Michał Daszykowski
mgr Joanna Orzeł
Istota wynalazku
Kontrola jakości i składu paliw jest zagadnieniem bardzo istotnym ze względu na nielegalne sposoby wykorzystywania paliw o obniżonej akcyzie, np. w celach transportowych, co przynosi w skali roku miliardy złotych strat Skarbowi Państwa.
Wysokość podatku akcyzowego nakładana na olej napędowy jest różna - w zależności od tego, do jakich celów olej jest przeznaczony. Paliwa używane do celów opałowych, napędzania maszynerii rolniczej oraz żeglugi obłożone są niższą akcyzą w porównaniu z olejem wykorzystywanym do transportu samochodowego. W celu fizycznego odróżnienia oleju napędowego z niższą akcyzą, wprowadzane są do nich dodatkowe komponenty w postaci znacznika - Solvent Yellow 124 (rodzaj i stężenie reguluje prawo Unii Europejskiej: 95/60/EC oraz 2003/900/EC) i barwnika (rodzaj wprowadzanej substancji zależy od przeznaczenia paliwa i wewnętrznych regulacji poszczególnych państw).
W Polsce, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z 20 sierpnia 2010 r. w sprawie znakowania i barwienia wyrobów energetycznych (Dz. U. nr 157, póz. 1054), do znakowania oleju napędowego używany jest znacznik Solvent Yellow 124 i jeden z
barwników: Solvent Red 19, Solvent Red 164 lub Solvent Blue 35.
Oznaczenie jakościowe i ilościowe wyżej wymienionych komponentów w oleju napędowym jest z analitycznego punktu widzenia zagadnieniem trudnym. Złożony skład chemiczny oleju napędowego utrudnia wyizolowanie analitycznie istotnej informacji o
oznaczanych składnikach.
Twórcy wynalazku opracowali sposób jakościowego i ilościowego oznaczenia znacznika (Solvent Yellow 124) i barwnika (Solvent Red 19 lub Solvent Red 164 lub Solvent Blue 35) obecnych w próbce oleju napędowego, wyłącznie na podstawie bezpośrednich badań właściwości fluorescencyjnych (bez konieczności uciążliwego przygotowania próbki do analizy), używając kalibracyjnych modeli chemometrycznych.
Sposób według wynalazku oparty jest na korelacji pomiędzy intensywnością promieniowania fluorescencyjnego i stężeniem znacznika Solvent Yellow 124 i/lub jednego z trzech wymienionych barwników obserwowanej dla fluorescencyjnych właściwości próbek.
Korzyści z zastosowania wynalazku
Głównymi zaletami sposobu oznaczania zawartości znacznika Solvent Yellow 124 i/lub barwnika (Sokent Red 19 lub Solvent Red 164 lub Solvent Blue 35) techniką spektrometrii fluorescencyjnej według wynalazku są:
• możliwość- w przeciwieństwie do znanych dotychczas rozwiązań chromatograficznych - oznaczania obu komponentów w próbkach oleju napędowego w sposób bezpośredni, bez konieczności uciążliwego, czasochłonnego i kosztownego przygotowywania próbek przed analizą (przez przygotowywanie próbek rozumie się: rozdział chromatograficzny analizowanego materiału oraz użycie dodatkowych odczynników chemicznych);
• możliwość oznaczania obu komponentów obecnych w próbkach równocześnie i w różnych stężeniach;
• możliwość - dzięki wykorzystaniu przenośnych spektrometrów fluorescencyjnych - prowadzenia analizy paliw bezpośrednio w terenie, bez konieczności czasochłonnego i kosztownego transportu próbki do laboratorium.
Potencjał komercjalizacyjny
Zmiany stężeń komponentów akcyzowych, często dokonywane w sposób nielegalny, są przedmiotem zainteresowania głównie instytucji rządowych. Służby Celne oraz przedsiębiorstwa w których kontrola stężenia komponentów akcyzowych jest niezbędna, dzięki możliwości przeprowadzenia pomiaru poza laboratorium, który jest szybki i nie destrukcyjny wydają się być dobrym odbiorcą prezentowanego wynalazku.
Dodatkowo prostota prezentowanego rozwiązania sprawia, że wydaje się ono być odpowiednie do użycia w aplikacjach na smartfony, przetwarzających pomiar (dokonany za pomocą odpowiedniego doposażenia telefonu) na realną informację. Takie rozwiązanie może sprawić, że prezentowany wynalazek stanie się również atrakcyjny dla przeciętnego obywatela.
