Katedra Ekologii Stosowanej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, 90-237 Łódź, ul. Banacha 12/16, budynek A
Istota wynalazku:
System umożliwia oczyszczenie wód opadowych dopływających systemami kanalizacji deszczowej oraz rzekami do zbiorników wód powierzchniowych, pełniących niejednokrotnie funkcje rekreacyjne, bezpośrednio w zbiorniku. System odpowiedzialny jest za doczyszczanie wód m.in.: z zawiesiny (drobne zanieczyszczenia stałe) oraz substancji odżywczych (azot i fosfor) odpowiedzialnych za zagrażające zdrowiu toksyczne zakwity sinic w wodach.
System instalowany jest bezpośrednio na dopływie istniejącej kanalizacji deszczowej doprowadzającej nieoczyszczone wody z terenów utwardzonych miasta (ulice, chodniki, parkingi, dachy itp.) lub na dopływie rzeki do zbiornika. System znajduje się w obrębie samego zbiornika, jednak jest odizolowany od jego toni wodnej, pozwalając na bezpieczne i skuteczne oczyszczanie.
W przypadku kanalizacji deszczowej system składa się z części podziemnej gdzie na istniejącym, końcowym fragmencie kanalizacji montuje się system osadników (najczęściej osadnik wirowy do usuwania zawiesiny z wody oraz separator lamelowy do usuwania substancji ropopochodnych). System osadników podziemnych eliminuje dopływającą do zbiornika zawiesinę. W czaszy zbiornika znajduje się trójstopniowy system doczyszczający wody opadowe. System składa się z części osadnikowej, utworzonej na wlocie do zbiornika, w której dopływające wody deszczowe spowalniają swoją prędkość, powodując usuwanie tych drobnych zawieszonych cząstek, które nie zostały usunięte w podziemnych osadnikach. Następnie woda przepływa przez strefę kamienia dolomitowego, stanowiącego przegrodę między częścią osadnikową i biologiczną (roślinną), usuwając znajdujące się w wodzie związki fosforu. Bezpośrednio poniżej budowli gabionowej skonstruowana strefa biologiczna (rośliny wodne: pałka wodna, trzcina pospolita, mozga, manna kosaciec itp.), która dodatkowo doczyszcza dopływającą wodę do zbiornika, głównie poprzez pobieranie z niej związków azotu i wbudowywanie ich w strukturę roślin. Dodatkowo rośliny w tej strefie stanowią barierę zatrzymująca dopływającą wodę deszczową do zbiornik, poprawiają estetykę zbiornika i wspierają jego bioróżnorodność.
System doczyszczający wody doprowadzane do zbiornika z rzeką, skonstruowany jest podobnie. Wody opadowe doprowadzane rzeką z terenu miasta wprowadzają do zbiornika olbrzymie ilości zawiesiny, która opadając na dno zbiornika powoduje jego zanieczyszczenie. Skonstruowany na dopływie rzeki system składający się z części, w której wykorzystuje się zjawisko opadania cząstek ciała stałego rozproszonego w cieczy i roślinnej oddzielony strukturą gabionową wypełnioną kamieniem dolomitowym skutecznie ogranicza dopływ substancji zanieczyszczających wody zbiornika.
Opisane powyżej systemy redukują od 70 do 90% zanieczyszczeń wprowadzanych wraz z wodami opadowymi do zbiorników retencyjnych kanalizację deszczową (z wykorzystaniem podziemnych separatorów) oraz od 60 do 80% tych zanieczyszczeń doprowadzanych rzeką (bez konstrukcji podziemnych systemów osadników).
System pełni również wiele innych funkcji. Jego obecność stanowi miejsca siedliskowe organizmów żywych zamieszkujących wody i strefy przybrzeżne, zwiększa estetykę przestrzeni i różnorodność biologiczną zbiornika rzeki i przyległych terenów. Jego instalacja nie wymaga dostępności terenów do prac inwestycyjnych, gdyż zlokalizowane są w obrębie już istniejących zbiorników. System zapewnia wysoką jakość wody przez długi czas, ograniczając częstotliwość wykonywania kosztownych prac związanych z odmulaniem zanieczyszczonych akwenów.
Potencjał komercjalizacyjny wynalazku:
Odbiorcami wynalazku jest administracja publiczna oraz prywatni i publiczni zarządcy wód powierzchniowych (np., urzędy marszałkowskie, odpowiednie wydziały urzędów miast, Polski Związek Wędkarski, ośrodki rekreacyjne i inne). Jego atrakcyjność to o rząd wielkości niższe koszty inwestycyjne związane z osiągnięciem wymogów Prawa Wodnego i Ramowej Dyrektywy Wodnej UE. Koszty inwestycyjne i operacyjne, związane z przyłączeniem nowych obszarów do kanalizacji deszczowej, a następnie ich utrzymaniem są również niższe.
System zalicza się do tzw. „Błękitno-Zielonej infrastruktury”, która jest podstawą adaptacji do zmian klimatu (tu: zapobiega nasilającym się z temperaturą i suszami zakwitom sinic). Może być wdrażany w wyniku opracowywanych obecnie Miejskich Planów Adaptacji dla > 100 tys mieszkańców. Już w tej chwili, podobne rozwiązania są wdrażana w Radomiu. Prywatne przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją i instalacją urządzeń z zakresu ochrony środowiska, rozmawiają o zakupie licencji na prezentowane rozwiązanie.
