- Małgorzata Cytryńska,– 5 %, UMCS
- Wiesław Mułenko, – 5 %, UMCS
- Agnieszka Zdybicka – Barabas, – 5 %, UMCS
- Grzegorz Borsuk, – 15%, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
- Daniel Załuski, – 15%, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Istota wynalazku:
Ginięcie pszczół na całym świecie jest problemem zarówno z ekonomicznego, jak i ekologicznego punktu widzenia. Około 100 gatunków roślin zapewnia 90% pożywienia na świecie, a 71 z tych 100 gatunków jest zapylanych przez owady pszczołowate. Obecność pszczół na terenach niezurbanizowanych zwiększa różnorodność biologiczną występujących roślin owadopylnych. Wiadomo, że utrata choćby jednego elementu środowiska naturalnego może okazać się kluczowa dla funkcjonowania całego ekosystemu.
Obecnie obserwujemy niebezpieczną tendencję drastycznego zmniejszania się liczebności i bogactwa gatunkowego populacji owadów pszczołowatych. Problem dotyczy zarówno pszczoły miodnej, jak i dziko żyjących pszczół. Za ten stan rzeczy odpowiedzialnych jest kilka przyczyn, a jedną z nich są choroby pszczół między innymi takie jak: warroza, powodowana przez roztocza Varroa destructor, czy też nosemoza powodowana przez mikroskopijne grzyby Nosema apis i Nosema cerenae. Rozwój jednej choroby, prowadzi do osłabienia organizmu pszczoły i ułatwia infekcję innym patogenom. Organizm pszczoły w odpowiedzi na zakażenie patogenem uruchamia mechanizmy obrony komórkowej i humoralnej, które bronią gospodarza przed rozwojem choroby, jednak często są one niewystarczające. Opracowany przez zespół dr Ptaszyńskiej preparat ma pomóc pszczołom przetrwać inwazję pasożytów z rodzaju Nosema.
Nosemoza jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą pszczół. Wywołują ją grzyby, mikrosporydia Nosema apis i Nosema ceranae. Atakują one komórki nabłonka jelita środkowego skutkiem czego jest niedożywienie i osłabienie pszczół, co w konsekwencji zwiększa ich podatność na działanie innych patogenów. Czynnikiem inwazyjnym są zarodniki, gdyż ich postacie rozwojowe nie mogą żyć poza organizmem pszczoły. Zarodniki są bardzo oporne na działanie czynników zewnętrznych, dzięki czemu długo zachowują zdolności do infekowania kolejnych pokoleń pszczół. Ma to katastrofalne skutki i często prowadzi do ginięcia całych rodzin pszczelich.
Dotychczas w leczeniu nosemozy u pszczół, stosowano antybiotyki na bazie fumagiliny. Nie niszczyły one jednak zarodników Nosema spp., co prowadziło do rozwijania się oporności grzyba na ten antybiotyk. Dodatkowo, czysta fumagilina trudno rozpuszcza się w wodzie, będącej podstawą syropów cukrowych, przez co konieczne jest stosowanie różnych dodatków chemicznych zwiększających rozpuszczalność antybiotyku. Taka praktyka grozi możliwością przenikania samej fumagiliny lub produktów jej metabolizmu do miodu. Ponadto fumagilina jest toksyczna dla pszczół i zwiększa ich śmiertelność, a u ludzi może wywoływać neutropenię i trombocytopenię. Z tych powodów od kilku lat w Unii Europejskiej obowiązuje całkowity zakaz jej stosowania.
Opracowane przez naukowców preparaty roślinne są bezpieczne zarówno dla ludzi, jak i owadów. Substancje te wykazują wysoką skuteczność w zwalczaniu zakażeń pszczół miodnych grzybami Nosema spp. Wpływają na pobudzenie odporności pszczół, wyrażonej wzrostem aktywności oksydazy fenolowej. Wzrost aktywności oksydazy bezpośrednio po podaniu ekstraktów świadczy o aktywacji układu immunologicznego, dzięki czemu owady łatwiej zwalczają zakażenie patogenami.
Zalety preparatów:
-skład oparty jest wyłącznie na naturalnych substancjach pochodzenia roślinnego,
-wysoką skuteczność zwalczania zakażeń pszczół miodnych grzybami Nosema spp. (Nosema apis i/lub Nosema ceranae),
- wzmacnianie odporności pszczół, wyrażone wzrostem poziomu oksydazy fenolowej (enzymu biorącego udział w odpowiedzi immunologicznej),
- brak działań niepożądanych
Potencjał komercjalizacyjny wynalazku:
Planujemy wdrożenie na rynek w pełni opracowanego (we współpracy z przedsiębiorcą) suplementu diety dla pszczół na bazie wynalazku. Preparat będzie wpisywał się w gamę produktów dla pszczelarzy i mamy nadzieję, że odniesie sukces rynkowy. Planowaną ścieżką komercjalizacji wynalazku jest udzielnie licencji krajowemu producentowi. Preparat będzie unikalnym produktem na rynku, o potwierdzonej skuteczności w zwiększaniu odporności pszczół oraz w zwalczaniu nosemozy. Udzielenie licencji, a także ewentualna późniejsza współpraca w modyfikacji czy ulepszeniu produktu, będzie korzystna zarówno z biznesowego, jak i naukowego punktu widzenia. Zespół naukowy, będzie miał wyjątkową szansę na nawiązanie efektywnej współpracy badawczo–rozwojowej i możliwość przełamania negatywnych stereotypów na linii nauka–biznes.
